Uit het zicht: 'De infiltrant en de liefde'
Dat misdaad en de bestrijding daarvan tot dramatische situaties kan leiden is bekend en stof voor talloze tv-series , films en romans. Nederland is een draaipunt in de internationale drugshandel. Ook hier maakt justitie gebruik van uiteenlopende middelen in de bestrijding van misdaad. Deze week verscheen Uit het zicht. Het rapport van de commissie Brouwer. V&M publiceert een uitreksel hieruit.
Rapport van de commissie Brouwer 17 november 2021
Conclusies en aanbevelingen
Op 14 april 2021 overleed in Zevenbergschen Hoek een politieman op tragische wijze. Uit forensisch onderzoek bleek dat hij zelf een einde aan zijn leven had gemaakt. De politieman was werkzaam als infiltrant bij het team Werken Onder Dekmantel (WOD) van de afdeling Afgeschermde Operaties, een onderdeel van de Dienst Specialistische Operaties van de Landelijke Eenheid van de politie.
Naar aanleiding van dit tragische voorval is in opdracht van de Korpschef en de Politiechef van de Landelijke Eenheid een onderzoekscommissie ingesteld onder leiding van de onafhankelijke voorzitter Oebele Brouwer (burgemeester van Achtkarspelen, voormalig Recherche Officier van Justitie). Deze commissie heeft de feiten en omstandigheden rond het overlijden van de infiltrant onderzocht en heeft daarnaast de werkwijze van de WOD beoordeeld. Daartoe heeft de commissie binnen de politieorganisatie (vertrouwelijke) documenten ingezien, interviews gehouden en onderzoek gedaan aan gegevensdragers. Daarnaast zijn ook een aantal personen van buiten de politieorganisatie geïnterviewd. Het Openbaar Ministerie heeft, onder andere met verwijzing naar de lopende strafzaak, zeer beperkt informatie verstrekt ten behoeve van het onderzoek.
De commissie dankt iedereen voor de medewerking aan het onderzoek. In het bijzonder spreekt zij nogmaals haar medeleven en dank uit aan het gezin van de overleden infiltrant. Zij waren in een voor hen zeer moeilijke periode bereid meermaals te spreken met de commissie; de indringende gesprekken met hen leverden essentiële informatie op.
Omdat de werkzaamheden van de WOD, en wat daarmee samenhangt, afgeschermd zijn, is ook het rapport van de commissie niet openbaar. De commissie heeft namelijk op grond van haar opdracht zeer veel afgeschermde informatie betrokken bij haar onderzoek en rapporteert hierover gedetailleerd. Om te voorzien in de behoefte aan informatie over het onderzoek zijn de conclusies en aanbevelingen op basis van het rapport wel openbaar.
De operatie in Zevenbergschen Hoek
Begin 2020 startte een heimelijke operatie in Zevenbergschen Hoek gericht op het verzamelen van informatie over de mogelijke criminele activiteiten van Joop M. en personen uit zijn netwerk, waaronder zijn levenspartner. De heimelijke operatie was een vervolg op een eerder strafrechtelijk onderzoek waarbij onder andere aanwijzingen waren gevonden voor corruptieve contacten van Joop M. De inzet van heimelijke middelen gebeurde op bevel van een Officier van Justitie gericht op zogenoemde Stelselmatige Informatie-Inwinning (artikel 126j wetboek van strafvordering en pseudo-dienstverlening (artikel 126i wetboek van strafvordering).
Door veel tijd in de onmiddellijke nabijheid van het mannelijke subject te verblijven kon de belangrijkste infiltrant snel een goed contact opbouwen en werd relevante informatie verzameld. Op 14 september 2020 werd Joop M. echter aangehouden in het kader van het eerdere strafrechtelijk onderzoek; hiermee kwam een einde aan het rechtstreeks contact tussen de infiltrant en het mannelijke subject. De operatie werd vervolgens voortgezet omdat ook via de levenspartner van Joop M. informatie verkregen kon worden; zij werd vanaf de aanhouding van Joop M. het belangrijkste subject voor de infiltrant.
Under the skin
Het contact tussen de infiltrant en het vrouwelijke subject intensiveerde na 14 september 2020. Er ontwikkelde zich in deze periode echter ook een intieme relatie tussen hen. De infiltrant heeft dit verhuld voor de WOD. Over de verandering van de aard van het contact tussen de infiltrant en het vrouwelijke subject zijn door een andere bij de operatie betrokken infiltrant, al vroeg onderbouwde waarschuwingen afgegeven. Die waarschuwingen werden door de WOD niet voldoende serieus genomen en hebben niet tot adequate interventies geleid. Vanaf de doorstart van de operatie begin 2021 - nu op basis van een bevel tot infiltratie (artikel 126h wetboek van strafvordering) - heeft de infiltrant zelfs lange tijd min of meer alleen verbleven in de onmiddellijke nabijheid van het vrouwelijke subject.
Toen vanaf maart 2021 voor het eerst een aantal andere infiltranten een langere tijd participeerden in de operatie, werd niet alleen duidelijk dat de relatie tussen de infiltrant en het vrouwelijke subject te nauw was maar ook dat het mentale welzijn van de infiltrant te lijden had onder de operatie. Waarschuwingen hierover werden - wederom - niet voldoende serieus genomen en leidden niet tot adequate interventies. De infiltrant vertelde op 9 en 12 april 2021 aan de WOD dat er sprake was geweest van een fysieke toenaderingspoging van het vrouwelijke subject. De tweede maal gaf hij daarbij ook aan dat de persoonlijkheid die hij had aangenomen in de operatie “onder zijn huid” gekropen was. Ook dit leidde niet tot adequate interventies.
Op 14 april 2021 heeft de infiltrant op tragische wijze zijn leven beëindigd. In zijn afscheidsbericht schreef hij dat zijn leven hem was afgenomen door de persoonlijkheid die hij in de operatie had aangenomen. Hij sprak de hoop uit dat hij herinnerd zou worden onder zijn echte naam en met zijn echte persoonlijkheid.
Het openbare deel van het rapport is hier te lezen (pdf)
Grapperhaus kondigt urgente maatregelen en verdiepend onderzoek naar Werken Onder Dekmantel bij de politie aan
Minister Grapperhaus: “Ik heb Winnie Sorgdrager gevraagd om deze belangrijke commissie te gaan leiden. Met haar heb ik afgesproken dat ze op zeer korte termijn van start gaat. Ik heb veel vertrouwen in haar als beoogd voorzitter en in dit vervolgonderzoek. Dit onderzoek is nodig omdat Werken Onder Dekmantel ontzettend belangrijk is in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en de aanpak van ondermijning. Vanwege dat belang gaat deze vervolgcommissie onderzoeken hoe we het Werken Onder Dekmantel goed moeten organiseren met alle waarborgen die daarbij horen”.
Reacties: contact@vandaagenmorgen.nl
-20090804-S.JPG)
.gif)
