Nathalie Lans schrijft indringend portret over rouwverwerking

20 februari 2021 door Han van der Horst
Nathalie Lans schrijft indringend portret over rouwverwerking
Annette Koevermans op de cover van 'Met verlies niet verloren' van Nathalie Lans

Mijn moeder had nooit veel op met nabestaanden die, zoals zij het formuleerde “snot en kwijl” huilden. Ze vermoedde daar zelfs onoprechtheid achter, een echte rouwende hield zich groot. Toen mijn vader op een kwade zondagavond plotseling overleed, nam zij zich voor in het openbaar geen traan te laten. Zo hoorde dat volgens haar en het is haar ook gelukt.

Hiermee belichaamde mijn moeder de Noord-Nederlandse rouwcultuur. Je draagt je lot in stilte. Je valt daar anderen zo min mogelijk mee lastig. De omgeving houdt zich net zo goed op afstand. Men wil het privé-leven van de rouwende juist nu respecteren.

Mijn moeder was van 1922. Tegenwoordig is er meer ruimte voor vertoon van verdriet. Aan de andere kant hebben wij de man met de zeis uit ons dagelijks leven verjaagd. We weten wel dat die ooit langs komt maar we doen toch of we met onze knappe dokters, onze medicijnen en onze vaccins, de dood altijd op een afstand zullen houden. Wie weet leert het Covid-19 virus ons op dat gebied nog een pijnlijke les.

Een boodschap die niemand graag hoort

Hoe dan ook: rouw hoor je in Nederland stil te dragen. Tegelijkertijd ben je ongewild de brenger van een boodschap die niemand graag wil horen: de dood bestaat en verkeert in ons midden. Tegen deze achtergrond schreef de Schiedamse Nathalie Lans, eigenaresse van Freelans, een Communicatiebureau met belangrijke klanten in de haven, een boek over het weduwschap. Ze portretteert haar stadgenote Annette Koevermans omdat haar lot zo maatgevend is voor wat je overkomt als je niet op je oude dag maar in de bloei van het leven je geliefde en de vader van je kinderen verliest. Titel: Met Verlies niet Verloren, Het rouwverhaal van Annette Koevermans.

Lans heeft een fors aantal non fictie titels op haar naam gebracht over uiteenlopende onderwerpen. De bekendste is een biografie van het jazzfenomeen Hans Dulfer. Ditmaal komt zij zeer dicht bij haar eigen ervaringen. Nathalie Lans bleef met twee jonge kinderen achter toen de liefde van haar leven na een kort maar afschuwelijk lijden overleed.

Op de omslag van het boek kijkt Annette Koevermans ons zelfbewust en gelukkig aan. Het is duidelijk: deze biografie kent een positief einde. Ze heeft zich weten te herstellen van de zwaarste klap die het leven haar kon toebrengen. Tegenwoordig is zij zelfstandig coach, trainer en ad interim op het gebied van personeelswerk. Zij krijgt daarbij steun van haar dochter Renée, klinisch psychologe. Toen haar vader overleed, was zij nog een kind

Auteur Nathalie Lans houdt zich steeds op de achtergrond. Ze laat haar hoofdpersoon van de eerste tot de laatste bladzijde in de ik-vorm vertellen wat haar gebeurde , sinds haar man Jos uit het ziekenhuis thuis kwam met de rampzalige diagnose “darmkanker”. Aanvankelijk houdt het echtpaar goede moed. Met operaties en chemotherapie kan de ziekte wellicht tot staan worden gebracht. Die hoop blijkt na enkele moeilijke jaren ijdel. Annette Koevermans vertelt wat dat voor haar als werkende moeder betekent en hoe de ziekte verandering brengt in de manier waarop Jos naar haar kijkt. Daarbij gaat het tegelijkertijd om het vinden van praktische oplossingen zoals het inhuren van een nanny voor de kinderen als de mantelzorg steeds zwaarder wordt. Ook bespreekt Koevermans de houding van familie en vrienden. Ze doet goede en slechte ervaringen op. Als ze minder uren wil gaan werken, zegt haar werkgever: “Je bent zélf toch niet ziek”. Dit botte onbegrip brengt haar er toe van baan te verwisselen. Jos en Annette hebben het “voordeel” dat ze allebei een goed inkomen kunnen verdienen. Dat blijkt ook na zijn overlijden. Met één inkomen kan de achterblijvende ouder de woonlasten blijven voldoen. Maar al te vaak moet een weduwe of een weduwnaar krapper gaan wonen.

Als Jos is overleden, doet Annette Koevermans er alles aan om werk en huishouden op een effectieve manier te combineren. Ze is er trots op dat ze daarin slaagt. Tegelijkertijd voelt al die ijver aan als een manier om het verdriet opzij te schuiven in plaats van het te verwerken. Daarbij wordt duidelijk dat Koevermans er alleen voor staat. Ze ontdekt dat zij door de vrouwen van sommige bevriende echtparen als potentiële concurrente wordt gezien. Soms blijkt dat nog terecht ook. Gehuwde vrienden willen soms veel meer bieden dan een sterke schouder om op uit te huilen. Ondertussen is er in de omgeving van Koevermans eigenlijk niemand die echt begrijpt wat zij doormaakt. Daarom besteedt ze in haar verhaal veel aandacht aan gemoedstoestanden. Niet door middel van betogen maar met behulp van verhalen en belevenissen. Steeds komen terug de effecten die het gedrag en de woorden van anderen hebben op haar en haar kinderen. Ze ontmoeten begrip én onbegrip. Na enkele jaren vindt Koevermans een nieuwe levenspartner. Dat is een oude vriend van de familie die in de buurt woont en wanneer het erop aan komt onnadrukkelijk hand- en spandiensten verleent. We zien hoe goed nabuurschap langzaam overgaat in liefde en wat dit betekent voor de plek van Jos in de psyche van Koevermans en haar kinderen.

Herkenningsboek

Een paar maal onderbreekt Nathalie Lans haar verwoording van Koevermans belevenissen met korte portretten van andere rouwenden onder wie de bekende tv-presentator Victor de Coninck uit Dordrecht, die zijn zoon verloor en een moeder, wier dochter niet overleed maar door een hersenbeschadiging een heel ander persoon werd. Zij bracht dit na het ontwaken uit coma om te beginnen tot uitdrukking door haar naam te bekorten van Marloes tot Loes. Ook deelt Nathalie Lans haar eigen ervaringen als weduwe met twee dochtertjes.

Het hele boek bevat geen enkele raadgeving. Wel zullen de lezers ongetwijfeld tot het slotsom komen dat het uiteindelijk weinig oplost je in werk en verplichtingen te verliezen. Tegelijk biedt het relaas van Annette Koevermans illustratiemateriaal te over bij de programmatische hoofdstuktitels die Nathalie Lans heeft gegeven aan de kortere intermezzo’s over de ándere rouwenden.

Ik heb mezelf verzoend met de dood
Rouwen is een verhaal van vallen, opstaan en hoop
Rouwverwerking is in de spiegel kijken naar jezelf
Rouwen is een eenzaam proces van jezelf ontrafelen
Het is de kunst om jezelf niet te ontregelen

Met Verlies Verloren is dan ook geen zelfhulpboek. Het is een herkenningsboek. Wie rouwt om een geliefde zal uit het relaas van Annette Koevermans en de anderen meer inzicht krijgen in de emotionele achtbaan waarin hij of zij zich bevind met zijn hoge toppen, diepe dalen en momenten dat het karretje dichtbij de top van een helling tot stilstand lijkt te komen. Dat helpt.

Wat mij betreft is dat niet de belangrijkste functie van het boek. Wie leeft in de omgeving van een rouwende – op het werk of in de privésfeer – zal daardoor beter begrijpen wat zo iemand doormaakt. Dat helpt als er oplossingen gevonden moeten worden voor praktische en emotionele problemen wanneer duidelijk wordt dat de rouwende er zelf niet uitkomt. Detail: Annette Koevermans somt een groot aantal opmerkingen aan haar adres of dat van haar kinderen op, die wellicht goed bedoeld waren maar toch kwetsend overkwamen.

Met Verlies Verloren hoort in ieder geval thuis in de documentatie van elke personeelsafdeling. Die krijgt tenslotte onvermijdelijk met rouwprocessen op de zaak te maken. Tegelijk kunnen familieleden er veel uit leren over hoe je rouwende verwanten tot hun recht kunt laten komen. Nathalie Lans heeft een indringend boek geschreven.

Nathalie Lans, Met Verlies niet Verloren. Het rouwverhaal van Annette Koevermans. Schiedam 2021. Scriptum. 147 pagina’s. ISBN 978 90 7154 280 0 NUR 749. Prijs 24,99

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.