Artificiële Intelligentie heeft regulering nodig

26 november 2021 door een van onze redacteuren
Artificiële Intelligentie heeft regulering nodig
A.I. is here to stay Bld px

Kunstmatige intelligentie (AI) gaat ons leven fundamenteel veranderen, stelt het WRR in een nieuw rapport.

AI wordt gebruikt in uiteenlopende toepassingen: van gezichtsherkenning tot vertaalapps, van medische diagnoses tot anticiperen op criminaliteit, en van fraudebestrijding tot het beïnvloeden van wat we kopen, lezen en stemmen. En dat is nog maar het begin.

Als Nederland zich op deze fundamentele verandering niet goed voorbereidt, is er niet alleen het risico dat kansen worden gemist, maar ook dat de samenleving opgescheept wordt met een technologie die onze belangen niet dient. 

Op waarde schatten

De WRR betoogt dat AI een systeemtechnologie is, te vergelijken met elektriciteit en de verbrandingsmotor. Een systeemtechnologie heeft een langdurige en grootschalige invloed en niet te voorziene effecten. Daarom is een integrale aanpak vereist, met intensieve betrokkenheid van de overheid. De WRR onderscheidt daarbij vijf opgaven:

  • De beeldvorming over AI is vertekend door misplaatste angsten en overspannen verwachtingen. AI is geen kwaadaardige robot maar ook geen oplossing voor alles. Een realistische beeldvorming (demystificatie) helpt teleurstellingen voorkomen en kan ervoor zorgen dat burgers de goede kanten van de technologie durven omarmen. Algoritmeregisters kunnen bijvoorbeeld het brede publiek inzage geven in AI-gebruik en daarmee het debat over AI stimuleren.
  • AI vereist aanzienlijke veranderingen op de werkvloer, in de vaardigheden van werknemers en de bredere technische omgeving. Op dergelijke aanpassingen moet dus ook voldoende worden ingezet om te zorgen dat de technologie in de praktijk gaat werken (de opgave van contextualisering). Daarbij is het belangrijk dat Nederland inzet op een eigen ‘AI-identiteit’, bijvoorbeeld op het terrein van logistiek en landbouw.
  • Verder is maatschappelijk tegenspel nodig om te voorkomen dat de belangen van grote bedrijven dominant zijn bij de ontwikkeling van AI en sommige bevolkingsgroepen worden uitgesloten. Het maatschappelijk middenveld moet daarom worden betrokken (engagement). De overheid kan hieraan bijdragen door een goede terugkoppeling te organiseren tussen de ontwikkelaars van AI, de gebruikers en burgers die er de effecten van ondervinden.
  • De overheid moet de kaders scheppen waarbinnen AI zich ten goede kan ontwikkelen (regulering). Regulering van AI is nodig om te verhinderen dat de gevaren van massasurveillance en machtsconcentratie de positieve bijdrage van AI gaan overschaduwen. Het is urgent dat de overheid een visie ontwikkelt op onze digitale leefwereld.
  • Ten slotte is ook de internationale positie van Nederland in het geding. Het is nodig om het verdienvermogen en de veiligheid van ons land te garanderen, in een wereld waarin AI steeds belangrijker gaat worden (positionering). Nederland moet in samenwerking met andere Europese landen AI-toepassingen en een goede infrastructuur voor AI ontwikkelen en zich inzetten voor wereldwijde regels en standaarden vanuit een geïntegreerde ‘AI-diplomatie’.  

Demystificatie is een must

Rondom systeemtechnologieën ontstaan altijd extreme beelden. Bij ai is dat de gedachte dat ai-systemen rationeel en objectief zijn en werken als een volstrekt onbegrijpelijke ‘black box’. Ook leeft het idee dat de technologie alle menselijke vermogens zou kunnen evenaren en zelfs overstijgen. ai zou zich zelfs tegen de mensheid kunnen keren. Eerder al bestonden er mythen over bredere digitalisering, zoals dat de ontwikkeling van het internet vrij moet worden gelaten, dat er geen alternatieven zijn voor de huidige vorm van digitale technologie en dat digitalisering een oplossing biedt voor vrijwel ieder probleem.

Oppassen voor ongefundeerde angsten 

Te hooggespannen verwachtingen leiden echter tot desillusie en ondoordachte toepassingen, terwijl overtrokken angsten leiden tot afkeer van de technologie en het niet benutten van de kansen die ze biedt. Vooral op de langere termijn zal het vasthouden aan dergelijke beelden negatief uitwerken. De wrr stelt dat meer realisme nodig is om maatschappelijk, en vooral ook met het oog op publieke waarden, de juiste vragen te kunnen stellen: een transitie is nodig van beelden over ai naar begrip van ai.

Om deze transitie te stimuleren, moet de overheid leren over ai tot integraal onderdeel van haar functioneren maken. Zij moet zich bovendien kritisch opstellen wanneer partijen met hoge verwachtingen over de mogelijkheden van ai spreken of hierover risicovolle scenario’s schetsen

De WRR adviseert de regering te beginnen met het oprichten van een AI-coördinatiecentrum, dat politiek verankerd is via een ministeriële onderraad. Door nu in actie te komen op de vijf opgaven kan Nederland de vruchten plukken van AI – de elektriciteit van de 21e eeuw.

Lees hier het hele WRR rapport

Reacties: contact@vandaagenmorgen.nl 

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.