Elektriciteit uit biomassa niet onomstreden
Na de zomer is de ombouw van de vijfde molen van de Amercentrale naar biomassa een feit. 90% van de elektriciteit en warmte die de Brabantse energiecentrale dan genereert, komt voort uit houtpellets. Een logische stap in de verduurzamingsdoelstellingen vindt eigenaar RWE, maar niet eentje zonder technische hoofdbrekens. En er zijn ecologische vraagtekens.
Biomassa beter dan kolen, maar er zijn twijfels
Een punt van aandacht is de discussie rond biomassa die recentelijk is opgelaaid. De inzet van biogrondstoffen wordt als CO2-neutraal beschouwd, omdat de CO2 die vrijkomt bij de (uiteindelijke) verbranding onder invloed van de zon door levende planten en bomen kan worden opgenomen en zo opnieuw kan worden vastgelegd in biomassa. Dit wordt een kort-cyclisch koolstofproces genoemd. Dit in tegenstelling tot fossiele grondstoffen, waar bij verbranding de koolstof vrijkomt die miljoenen jaren geleden is vastgelegd. Emissies door verbranding van biomassa zijn dus omkeerbaar in het tijdsperspectief van jaren, decennia of eeuwen, terwijl de emissies van fossiele koolstof onomkeerbaar zijn op niet-geologische tijdschalen. Klinkt goed, maar critici zien risico's voor het klimaat en ecosystemen als er op grote schaal hout verbrand wordt om energie te produceren.
Chris Scheerder, directeur van de Amercentrale: 'Al onze pellets komen uit verantwoorde bosbouw uit de Baltische staten en Noord-Amerika. Ze voldoen aan de strengste duurzaamheidseisen en zijn onder meer gemaakt van snoeihout – een residu uit de bosbouw – en resthout afkomstig uit houtzagerijen. Onze operatie heeft helemaal niets te maken met de kap van tropische bossen. Met de criteria die we samen met natuur- en milieuorganisaties hebben opgesteld en die verankerd zijn in de wet en de SDE+-regeling, tonen we dat ook aan.'
RWE klimaatneutraal in 20 jaar
In 2040 wil energiebedrijf RWE klimaatneutraal opereren. In 2030 moet het 70% van zijn CO2-uitstoot gereduceerd hebben. Voor wat de Amercentrale betreft, is dat geen probleem. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de ombouw van de vijfde van de in totaal zes molens van kolen naar biomassa. Geen sinecure, legt Scheerder uit. 'Houtpellets zijn een compleet ander product dan kolen. Zo zijn ze bijvoorbeeld veel gevoeliger voor regen. De logistiek in de centrale is dan ook volstrekt anders. In tegenstelling tot bij kolen gebruiken we een gesloten systeem met kettingbanden voor het transport van de biomassa van de duwbakken naar de molens. Maar voor de verplaatsing van de houtpellets moet er bijvoorbeeld ook een extra ventilator ter grootte van een huis bijgebouwd worden. Die aanpassingen moeten allemaal plaatsvinden, terwijl de rest van de centrale volop in bedrijf is.'
Ook in de opkomst van het gebruik van hout ziet Scheerder kansen. 'We kunnen er nu al veel meer mee dan vroeger. Gebouwen van vijftig meter hoog van hout zijn al geen uitzondering meer. Iedereen is voorstander van het op deze manier duurzaam bouwen. Bij bouwen met hout komt echter ook heel veel restmateriaal vrij, zoals zaagsel en overtollige houtchips. Dat kan in de toekomst, zodra de betreffende technologie commercieel beschikbaar is, eerst ontdaan worden van cellulose, suikers en oliën die bijvoorbeeld in de chemie gebruikt kunnen worden. Wat overblijft gebruiken wij dan weer, waarmee we onze bijdrage leveren aan het verdienmodel van de hele keten.'
Landbouw'afval'
Overigens is hout niet de enige vorm van biomassa waar RWE naar kijkt. 'Waar we onder andere mee bezig zijn, is de inzet van de reststoffen van de landbouw,' licht Scheerder toe. 'Bij de teelt van bijvoorbeeld suikerriet blijft er veel restproduct van de planten zoals stengels en stro achter. Daarvan is zoveel beschikbaar dat er, naast andere toepassingen, op termijn een nieuwe markt voor bagassepallets uit kan ontstaan. Een voorbeeld van hoe reststromen optimaal benut kunnen worden.' Een andere reeds toegepaste stroom biomassa is bentoniet of bleekaarde. Deze uit de voedingsmiddelenindustrie afkomstige, met plantaardige oliën verzadigde klei wordt in de Amer omgezet in energie en grondstoffen voor de bouw. 'Een mooi voorbeeld van circulaire economie.'
Kolen als reserve
Daarmee zijn kolen overigens tot 2025 nog niet helemaal uit beeld. De zesde molen blijft in gebruik voor kolen en fungeert als reserve voor als één van de biomassamolens om wat voor reden dan ook stilligt. Scheerder: 'De totale logistiek rond de pellets is kritischer dan die van kolen. Kolen worden nog steeds heel veel gebruikt. Er lopen grote logistieke stromen door Europa. Het is een ‘commodity’; er zijn veel afnemers. Bij houtpellets is dat niet het geval. Wij nemen vanaf volgend jaar dan wel 1,5 miljoen ton op jaarbasis af en onze Eemscentrale zet ook houtpellets in. Maar ligt er eens een oven stil, dan kun je een scheepslading houtpellets niet zonder meer aan iemand anders verkopen. Ook opslag is vanwege de weersgevoeligheid niet altijd even makkelijk.”
Floating storage
De op- en overslag van de pellets voor de Amercentrale worden voor het overgrote deel uitgevoerd door ZHD Stevedores uit Dordrecht. 'Vroeger kwam de biomassa via verschillende havens, maar dit is nu geconcentreerd in Dordrecht en Rotterdam', aldus Dico Regoord, commercieel manager van ZHD. Circa 75% van de pellets wordt op de boeien in Rotterdam boord-boord overgeladen naar de binnenvaart via de zelfvarende drijfkranen van het familiebedrijf. Het resterende kwart maakt dezelfde beweging, maar dan verderop in de Dordtse zeehavens, mits de diepgang van het zeeschip (maximaal 9,45 meter) dit toelaat. 'Bij vijf molens heb je het toch al gauw over duizenden tonnen per dag. Als alles loopt zoals gepland en de weersomstandigheden helpen, gaat dat soepel, maar vanzelfsprekend staan wij ook klaar om schokken in de supplychain op te vangen, als dat nodig is. Is er loodsruimte beschikbaar? Kunnen we de overslag gespreid uitvoeren? Kan er een deel naar de Eemscentrale? Is additionele floating storage een optie? RWE heeft zelf ook een zeer ervaren desk houtpelletlogistiek waarmee intensief wordt samengewerkt, dus met elkaar vinden we altijd wel een oplossing.'
Betrouwbaar alternatief in de energietransitie
Dedicated investeringen in op- en overslag van houtpellets zijn lastig. Regoord: 'De goederenstroom is afhankelijk van de SDE+-subsidie. Zonder die overheidssubsidie kan het nog niet uit. Om te investeren in specifieke overslagapparatuur dan wel dedicated loodsruimte voor houtpellets is dus van belang om te weten hoe de langetermijnhorizon van de SDE+ eruitziet.' Ook wat Scheerder betreft zou de overheid zich veel langer mogen committeren. 'Vanuit onze operatie is dat natuurlijk goed, maar belangrijker voor Nederland is dat je met deze centrale een betrouwbaar alternatief hebt in de energietransitie. We worden voor onze energiebehoefte afhankelijk van zon en wind. Als deze door weersomstandigheden onvoldoende leveren, dan staan we met onze centrale klaar om flexibel bij te springen om duurzame elektriciteit en warmte te produceren. Stabiel langetermijnbeleid is essentieel.'
Bron Port of Rotterdam. Kijk voor afwegingen rond biomassa bijvoorbeeld hier: PbL, WUR of Greenpeace
.gif)
