Donald Trump versus 'de politiek'
Er is genoeg aanleiding om korte metten te maken met Donald Trump. Voormalig Amerikaans president Barack Obama deed dat woensdagavond tijdens een redevoering in swing state Pennsylvania. Trump's trouwe fanbase denkt daar vanzelfsprekend anders over, evenals de aandelenbeurzen en die mensen die wel iets zien in een buitenlandbeleid. In dat laatste worden protectionisme in de handel, de positie van Israël, minder klimaatmaatregelen en minder militairen overzee voorop gesteld. Maakt dat van Trump een betere of minder slechte president? Deels wel, deels niet, maar als hij dadelijk voor het eerst sinds George Bush I (1924-2018) niet herkozen wordt voor een tweede termijn, komt dat voornamelijk door zijn binnenlandpolitiek.
Kampioen van de oude industrie
De kritiek op de president is intussen niet mals en vaak terecht. Donald Trump heeft van het presidentschap een slechte karikatuur gemaakt. Elk publiek optreden was nog grotesker dan het vorige, opeenstapelingen van halve en hele leugens en zo nu en dan een waarheid: de president is in zijn optreden maar al te vaak is in zijn optreden maar al te vaak een slechte parafrase van de tv-show The Apprentice waar hij ooit bekend mee geworden is.
Impulsiviteit lijkt een handelsmerk van Trump, zijn tweets, zijn persconferenties, zijn 'opzij-dingen' op internationale conferenties, zijn ontslagen. De eerste jaren van zijn presidentschap paste hij het 'You’re fired' uit The Apprentice voortdurend toe op zijn staf en leden van zijn regering. De een na de ander werd ontslagen. Hij gebruikt het presidentschap als een soort keizerlijke macht die vooral monomaan in zichzelf geïnteresseerd is. Een narcist die een voortdurende hetze voert tegen alles en iedereen die maar kritisch is en zijn ideeën in de weg staat, met de kritische pers als verklaarde vijand, en de toch al op hol geslagen sociale media, dagelijks voedend met polemische en soms absurdistische tweets. Een president die zich voordoet als niet-politicus, als kampioen van de oude industrie, van staal, olie, landbouw, vastgoed, die intussen de minst bedeelden van het gewone volk geen betaalbare gezondheidszorg lijkt te gunnen, die hen niet wil beschermen tegen de tegen de verzieking van het globale ecosysteem en tegen klimaatverandering omdat die slecht past in de agenda van de oude industrieën en delen van de onroerendgoedmarkt en aandelenbeurzen.
Binnenlands geschipper
In de woorden van Obama, die afgelopen woensdag in Philadelphia ouderwets retorisch in vorm was: 'een president die midden in een tijd van pandemie bezig is het gezondheidssysteem verder af te breken'. In de woorden Joe Biden: 'zijn landgenoten berovend van redelijk adequate bescherming tegen de coronapandemie'. Zowel Obama als Biden maakten korte metten met een president die de verdeeldheid en het wantrouwen van verschillende bevolkingsgroepen zijn eigen volk onderling voortdurend aan het voeden en versterken is. Die de polarisatie tussen redelijk en weldenkend en zichzelf overschreeuwend buikgevoel aanwakkert en het krijgsgewoel daarover op straat en in sociale media gebruikt als rookgordijn om zijn eigen mismanagement en geschipper tussen economie en gezondheid achter te verbergen. Veel aanleiding dus om hem niet te herkiezen, maar dat is aan de Amerikaanse kiezers en hun wat grillige kiessysteem, waar per staat 'winner takes all' geldt. Maar de kans is groot, al was Trump in het laatste debat een goede performer, dat hij met ingang van volgend jaar de geschiedenis ingaat als exotische aberratie van het Amerikaanse kiessysteem. Dat komt dan hoofdzakelijk door zijn grillige aanpak van de gezondheidscrisis en in mindere mate door de onrust die parallel daaraan plaatsvindt rond Black Lives Matter.
Klankbord voor het nieuwe proletariaat
Er zijn ook andere kanten aan het presidentschap van Trump, die minder negatief zijn. Misschien wel in de eerste plaats het feit dat hij met zijn dankzij diezelfde mediapersoonlijkheid en impulsiviteit en de herkenbaarheid daarvan, bij veel mensen - plattelanders, rustbelt bewoners, aartsconservatieven, de velenn die 'politiek' zien als iets dat te wantrouwen is - een soort fanbase heeft gecreëerd. Dat hij ze uit hun obscuriteit heeft gehaald waar ze met hun wantrouwen tegenover het ‘systeem’, ‘de gevestigde orde’, ‘de politiek’ democratisch of niet, hun wantrouwen tegen de gevestigde macht, democratisch of niet, het gevoel heeft gegeven dat hij, de zelf fêterende zakenman Donald Trump, reality showman, met al zijn glitter en zelfzuchtige rationaliteit, een van hen is. Dat is langzamerhand gesneden koek en deel van elke zichzelf respecterende kritische analyse. Hij heeft hen daarmee politiek gemobiliseerd.
Het presidentschap als realityshow
Tegelijk is ook duidelijker geworden en breder in de samenleving doorgesijpeld, dat enerzijds realityshows en sociale media die je chips knabbelend kan ondergaan en anderzijds politiek en betrouwbare informatievoorziening, nu eenmaal zaken van een andere orde zijn. Dat is dan als tweede bijproduct van een paar jaar Trump pure winst.
Trump in persconferentie na presidentsdebat met Biden | Foto RG screen CNN
Zelf denken versus voor je laten denken
Een bijproduct van de jaren Trump is ook dat ze duidelijk maken dat niet alles op de wereld bestaat om de winst te verhogen of om de consument te bevestigen en te vermaken. Je kan je niet altijd mee laten drijven met de stroom, soms moet je ook zelf nadenken en verantwoording nemen voor anderen. Tenminste in een democratie. In een autocratie hoeft dat minder, daar wordt voor je gedacht. Enkele jaren Trump maken het nut van dat zelf denken duidelijker, al is het niet voor iedereen. Veel mensen laten de echokamer denken (zie hieronder).
Verschillen worden groter
Met zijn typisch neoliberale streven naar lage belastingen en een kleinere staat is hij populair bij een belangrijk deel van de beleggers. Zo’n kleinere staat heeft moeite in het rijkste land van de wereld een gezondheidscrisis als corona te managen en lagere belastingen helpen nu eenmaal meestal om de verschillen tussen arm en rijk te vergroten. Dat is precies wat in de VS onder Trump gebeurt.
De sociale media als echokamer
Veel mensen zagen en zien sociale media als een soort 'de democratie en de vrijheid van meningsuiting'-vergrotend goed. Mede door Trumps gebruik van sociale media, met name Twitter, met de halve of hele onwaarheden die het account Real Donald Trump pseudo impulsief tweette of doortwitterde, zijn sommige mensen kritischer geworden.
Ook de affaires met Cambridge Analytics, waarbij mensen in verkiezingen en referendums heel gericht benaderd werden via sociale media, hebben een en ander duidelijk gemaakt. Hoe sociale media gebruikt kunnen worden als propagandatool, als iets wat sterk anti-democratisch is. Trump heeft de meeste van ons daar bewuster van gemaakt.
Zo bezien heeft Trump ons al twitterend en met zijn live- optredens, onverwacht en onbedoeld best veel geleerd.
-20090804-S.JPG)
.gif)
