Volgend jaar mogelijk miljoen mensen in Nederland in armoede
Zonder extra maatregelen komen mensen die op het sociaal minimum leven de komende jaren fors geld tekort. Het rapport ‘Een zeker bestaan. Naar een toekomstbestendig stelsel van het sociaal minimum’ bepleit daarom verhogingen van het minimumloon, de bijstand en eventueel ook de huurtoeslag.
De Commissie sociaal minimum bestaat uit elf leden, allen deskundig op het gebied van de sociale zekerheid, sociaal-economische, fiscale-, juridische vraagstukken en is in juli 2022 ingesteld door de Tweede Kamer naar aanleiding van motie van kamerlid Omtzigt. De opdracht van minister Schouten van armoedebestrijding was om te onderzoeken wat verschillende huishoudtypen nodig hebben om rond te kunnen komen en om mee te kunnen doen aan de maatschappij. |
“Het onderzoek laat zien dat als er niets verandert, mensen met een laag inkomen de komende jaren tot honderden euro’s per maand tekortkomen. En dat ondanks het geld dat het kabinet al in 2022 uittrok om huishoudens te helpen”, stelt voorzitter Godfried Engbersen namens de Commissie sociaal minimum. De Commissie pleit er dan ook voor die tekorten zo snel mogelijk op te lossen.
Het sociaal minimum is het bedrag dat iemand minimaal nodig heeft om van te kunnen leven. Dat bedrag moet genoeg zijn om de kosten voor huur, water, energie en zorg te betalen, de boodschappen te doen, een mobiele telefoon en internet te hebben, de maandelijkse kosten voor zorg, gas, water en licht over te maken en om af en toe een financiële tegenslag op te vangen. Daarnaast moet het sociaal minimum toereikend zijn om in sociaal verband mee te kunnen doen.
Hoeveel huishoudens tekort gaan komen, hangt af van hun samenstelling en de woonplaats. In een realistisch scenario komen alleenstaanden en stellen zonder kinderen bijna 100 tot 200 euro per maand tekort. Een paar met een of meerdere kinderen kan te maken krijgen met een tekort van circa 200 tot bijna 500 euro per maand. Bij alleenstaande ouders met een of meerdere kinderen is het beeld wisselend, sommige huishoudens komen tekort, anderen niet.
Wat is arm (1)?
Het niet-veel-maar-toereikendbudget van het SCP: Deze armoedebenadering gaat ervan uit dat iemand zich een mandje met bepaalde basisgoederen moet kunnen veroorloven om mee te kunnen doen in de maatschappij. De benadering is gebaseerd op de minimumvoorbeeldbegrotingen van Nibud, die een overzicht geven van de minimale uitgaven van een zelfstandig huishouden aan onvermijdbare, basale zaken zoals voedsel, kleding en wonen. Ook de uitgaven aan andere moeilijk te vermijden posten, zoals verzekeringen en persoonlijke verzorging, zijn meegeteld. Daarnaast houden de Nibud-begrotingen rekening met de minimale kosten van ontspanning en sociale participatie, bijvoorbeeld het lidmaatschap van een sport- of hobbyclub. Als de prijzen stijgen, stijgt het niet-veel-maar-toereikendbudget mee. Daarnaast kunnen ook nieuwe inzichten over wat minimaal noodzakelijk is de armoedegrens beïnvloeden. In 2010 is bijvoorbeeld een internetabonnement aan het minimaal noodzakelijke mandje toegevoegd. |
De gevolgen van die oplopende tekorten zijn ingrijpend, zo stelt de Commissie. Het raakt mensen niet alleen financieel, maar ook mentaal. Leven met de constante stress door geldtekort gaat ten koste van de lichamelijke en mentale gezondheid van mensen én van hun eigenwaarde. Het risico op eenzaamheid neemt toe en zorgt ervoor dat het lastiger is om goed met geld om te gaan. Het wordt steeds moeilijker om zelf uit armoede te komen. Kinderen die opgroeien in armoede leven ongezonder, leren daardoor slechter en hebben minder kans op een goede toekomst.
“Dat zoveel mensen leven in armoede, kost de maatschappij ook veel”, stelt Engbersen namens de Commissie. “Mensen doen vaker een beroep op zorg, zitten in dure schuldsaneringstrajecten en kunnen daardoor onvoldoende bijdragen aan de samenleving. En dat is nog los van al die professionals in de sociale zekerheid en in het onderwijs die iets proberen te herstellen van de gevolgen van financiële bestaansonzekerheid.”
Te weinig? Foto N Barts px
Wat is Arm (2)?
De lage-inkomensgrens van het CBS: Deze grens weerspiegelt een vast koopkrachtbedrag door de jaren heen. De hoogte van de grens is afgeleid van het bijstandsniveau voor een alleenstaande in 1979, toen de koopkracht van mensen met een bijstandsuitkering het hoogst was. Voor meerpersoonshuishoudens is deze grens met behulp van equivalentiefactoren aangepast aan omvang en samenstelling van het huishouden. Bij een inkomen onder de lage-inkomensgrens spreekt het CBS van een laag inkomen of van een armoederisico. Nieuwe inzichten over wat minimaal noodzakelijk is hebben beperkt invloed op de hoogte van de lage-inkomensgrens. |
Om de tekorten bij huishoudens op korte termijn op te lossen stelt de Commissie voor om het minimumloon en de bijstand te verhogen, en eventueel ook de huurtoeslag. Daarnaast moet ook de kinderbijslag of het kindgebonden budget omhoog, in het bijzonder de bedragen voor oudere kinderen. Om tekorten op te lossen, is ongeveer 6 miljard euro nodig.
Wat is arm (3)?
De Europese AROPE-indicator (AROPE: At risk of poverty or (social) exclusion): Deze Europese benadering van armoede kent drie dimensies: (I) Risico op armoede: een inkomen dat lager is dan 60 procent van het mediane gestandaardiseerde besteedbare inkomen. (II) Ernstige achterstelling of materiële deprivatie: mensen met een ‘ernstige materiële deprivatie’ missen minstens 4 van de 9 volgende elementen, en zijn niet in staat om: 1. huur of courante rekeningen te betalen; 2. hun woning degelijk te verwarmen; 3. onverwachte uitgaven te doen; 4. om de twee dagen vlees, vis of een proteïnerijk alternatief te eten; 5. jaarlijks één week op vakantie te gaan; 6. een eigen auto te kopen; 7. een wasmachine te kopen; 8. een kleurentelevisie te kopen; 9. een telefoon te kopen. (III) Lage werkintensiteit: leven in een huishouden waarvan de volwassenen niet of nauwelijks werkzaam zijn. |
Alleen het verhogen van het besteedbaar inkomen in lijn met de nieuwe normen voor het sociaal minimum is niet voldoende, zo schrijft de Commissie. Het hele stelsel van het sociaal minimum moet voorspelbaarder en toegankelijker worden zodat huishoudens daadwerkelijk gebruik maken van de voorzieningen waar zij recht op hebben. Ook toegankelijke hulp en ondersteuning zijn belangrijk. Daarover gaat het tweede rapport van de Commissie sociaal minimum. Dat verschijnt na de zomer.
-S.jpg)
.gif)
