Oorlog in Oekraïne. Ollongren: 'Ook onze vrijheid staat op het spel'
(door Kasja Ollongren) De Oekraïners vechten, maar wij zijn géén toeschouwer in het conflict. Op 24 februari vorig jaar stond Europa op. Het Europa, waar we dachten, hoopten en wensten dat oorlog tot het verleden behoorde. Het Europa, waar miljoenen zoals jullie opgroeiden in een tijd van globalisering, van welvaart, hoop en handel. Een Europa waar de grenzen vervaagden, waar studeren in het buitenland – dankzij het Erasmusprogramma – veel normaler was dan een carrière bij de krijgsmacht. Een Europa waar je geschillen uitvecht bij de stembus, voor de rechter of aan de onderhandelingstafel. Heel soms in de kroeg, maar in elk geval niet gewapend.
Dat Europa besloot niet toe te kijken. Dat Europa kwam in actie. Militaire steun kwam op gang en net als in Nederland groeiden de Defensiebudgetten in andere Europese landen. In het afgedwongen besef dat onze vrijheid niet gratis is, dat daar een prijskaartje aan hangt. Dat we beter moeten samenwerken. We hebben er onvoldoende aan gedaan om fragmentatie en versnippering tegen te gaan. Dat we meer van elkaar kunnen leren. Wat mij betreft geven we onze jonge militairen de kans die jullie ook hebben: Een militaire variant van het Erasmus-programma.
In het afgedwongen besef dat onze vrijheid niet gratis is, dat daar een prijskaartje aan hangt
Europeanen stelden hun harten open maar ook hun huizen. Hulpacties kwamen op gang. In klaslokalen werd een extra stoel bijgezet. Universiteiten toonden zich solidair, met de Oekraïense studenten en Russische vrijdenkers. Laat deze solidariteit en gastvrijheid een voorbeeld zijn. Een voorbeeld hoe we alle mensen die vluchten voor oorlog en geweld willen ontvangen.
84% van de Nederlanders staat achter de huidige steun voor Oekraïne. 88% steunt de NAVO, zo bleek uit onderzoek van de Atlantische Commissie. Hoopgevende cijfers. Ook in de Tweede Kamer is breed draagvlak voor de militaire steun.
En waarom eigenlijk? Veel Nederlanders weten dat ook onze vrijheid op het spel staat. Als we hier geen grens trekken, waar ligt dan de grens? Dan zijn Moldavië en de Baltische Staten de volgende op het lijstje van het gedroomde imperialistische Groot-Russische Rijk. En reken maar dat China en andere regimes meekijken. Komt Poetin hiermee weg, dan is de wereld zoals we die kennen geen gegeven maar een kaartenhuis. Daarom. Daarom is deze oorlog ook onze oorlog. Jullie oorlog.
Het draagvlak is er. Op dit moment. En die eensgezindheid is het machtigste wapen dat we hebben. Dat Poetin dat ook beseft, zien we aan de verhardende oorlogsretoriek vanuit het Kremlin.
Poetin verhardt zijn retoriek
We zien zijn verhaal veranderen. De aanval begon als een ‘speciale militaire operatie’ om Oekraïne te ‘denazificeren’. De Donbas moest worden bevrijd van genocide door de Oekraïners, zogenaamd. Toen dat niet binnen drie dagen lukte, werd het script gewijzigd. Poetin zei geen keus te hebben gehad. De ‘speciale operatie’ was nodig omdat de NAVO oprukte naar het oosten en het vijandige Westen Rusland dreigde te omsingelen.
In zijn ‘Staat van de Unie’-toespraak ging hij dinsdag nog verder: het Westen is de oorlog in Oekraïne begonnen, op zoek naar ‘onbeperkte macht’. Het Westen wil Rusland vernietigen en is van plan ‘het lokale conflict te vertalen in een wereldwijde confrontatie.’
De retoriek verhardt én verspreidt zich naar elders in Europa. De doelgroep is allang niet meer alleen de eigen bevolking.
Ik zal jullie zeggen waarom mij dat zo’n zorgen baart. Ondanks het vertrouwen in Zelensky en de moedige Oekraïners, maakt Poetin nog altijd kans om deze oorlog te winnen. Zijn grootste kans schuilt duidelijk niet in militair-strategische inzichten. Of het spelen van Russisch roulette met mensenlevens. Het schuilt ook niet in de moraal van het Russische leger, dat beduidend lager ligt dan bij de Oekraïners. Zijn kans ligt bij ons: in het uiteenvallen van onze eenheid. Zeker naarmate de oorlog voortduurt.
Extreemrechts in Nederland heeft Poetin lang geleden in de armen gesloten
Extreemrechts in Nederland, andere Europese landen en het bredere Westen heeft Poetin lang geleden in de armen gesloten. Wat deze politici bindt, is de verheerlijking van achteruitgang.Van het terugdraaien van verworven rechten waar hele generaties decennia voor hebben gevochten.
Samenlevingen worden toleranter, multicultureler, diverser - ook in hun leiderschap en volksvertegenwoordiging. Het regime van Poetin is bang voor deze vooruitgang. Zo bang dat zij het met geweld proberen terug te draaien. En extreemrechtse politici zijn de dankbare cheerleaders.
Dus, wat kunnen we doen? Wat mij betreft hebben we een gedeelde missie. Net zoals we bij de NAVO en de EU op alle niveaus aan versterking werken, kan dat ook vanuit de collegebanken, op straat, op verjaardagen, op het werk en in het stemhokje.
Laten we er met elkaar voor zorgen dat we niet wennen aan deze oorlog. Laten we elkaar blijven uitleggen waarom dit ook onze oorlog is. Waarom het belangrijk is dat we Oekraïne blijven steunen. Uitleggen wat er op het spel staat. In de strijd voor blijvende betrokkenheid zijn wij allen ambassadeur.
Zo lang als nodig.
(Rede uitgesproken door Minister Kasja Ollongren voor de bijeenkomst van de Atlantic Council op 23 februari in Den Haag. De tussenkopjes zijn van V&M)