'The Hamlet Syndrome': LHBTQ in de Donbas
Op het IDFA draaien meerdere documentaires met de oorlog als thema. The Hamlet Syndrome is een hele indrukwekkende documentaire waarin duidelijk wordt hoe kunst een helende rol kan spelen om trauma’s te verwerken. De theatermaakster Rosa Sarkizan uit de Oekraïne verenigde vijf jonge landgenoten om, nadat ze in therapie waren geweest, een performance te creëren waarin de existentiële vragen van Hamlet en hun eigen trauma’s samen komen. Alle vijf zijn ze afkomstig zijn uit de Donbas waar ze in 2014 te maken kregen met de Russische inval. Kayeryna, Yaroslav en Roman waren rechtstreeks bij de oorlpg betrokken terwijl Oksana als feministe en Rodion als lid van de LGHBTHQ gemeenschap op een andere niet minder pijnlijke manier met het conflict te maken kregen,
Stuk voor stuk zijn ze getraumatiseerd en het werken aan deze performance helpt ze om hun levens weer op de rails te krijgen. Het indringende proces laat zien hoe deze mensen omgaan met hun trauma’s, waarbij de scheidslijnen tussen therapie en theater soms vervagen.
Donbas
Het hele proces vond voor 2022 plaats en dat is wat deze documentaire een extra lading geeft. Het pijnlijke besef dat de demonen waar de deelnemers mee te kampen hadden na de invasie in februari weer zijn terug gekeerd. Heeft dit proces ze geholpen om de gruwelijkheden van een oorlog opnieuw en beter te doorstaan?
Het beroemde citaat van Hamlet’s Shakespeare to be or not to be, that’s the question, vertegenwoordigt de innerlijke onrust, die gepaard gaat met belangrijke levensvragen. De acteurs onderzochten hun eigen keuzes waarmee ze worstelden en zo werd to be or not be vervangen door blijven of vertrekken, de trekker wel of niet overhalen, dode vrienden laten liggen of meenemen. Het proces gaat niet zonder slag of stoot en de emoties lopen vaak hoog op. Het toepassen van het artistieke proces op de gapende wonden is voor het gezelschap soms moeilijk te verdragen Dat is niet zo vreemd, want de details zijn vaak gruwelijk. Zo wordt Roman de acteur die hospik is geworden het teveel als hij op het toneel moet helpen om een lijkzak te openen. Hij deelt de schokkende herinnering van de in lijkzakken met uitwerpselen bedekte lichamen die aankwamen, nadat de slachtoffers dodelijk letsel hadden opgelopen. Hij wist totaal niet wat hij met deze gewonden aan moest en heeft zijn hulpeloosheid heel diep weggestopt omdat het oorlog was. Het heldendom van de Oekraïners smaakt hier bitterzoet. De deelnemers geven aan, dat ze helemaal geen Rambo’s zijn, maar mensen die zijn meegesleurd in spiraal van geweld waar ze helemaal geen zin in hadden.
Voor 24/2
Maar er zitten ook mooie ontroerende momenten in de documentaire. Zoals de gefilmde beelden buiten het theater waarin de deelnemers pogingen doen om met hun naasten over hun trauma’s te praten En het relaas van Roman die van huis uit conservatief is opgevoed, en nooit gedacht heeft nog eens een lid van de LGHBTHQ gemeenschap te ontmoeten. Tussen hem en Rodion ontstaat een warme vriendschap, waardoor Roman zijn behoudende opvattingen overboord gooit.
Het feit dat dit alles voor 2022 plaatsvond en er nog steeds trauma’s worden veroorzaakt door de Russische invasie, maakt het voor de toeschouwers makkelijk om mee te leven met de personages. Het besef, dat drie leden van de casting weer in de frontlinie staan is schokkend. Wat deze documentaire zo waardevol waard maakt, is dat het de weg opent naar empathie, begrip en discussie waar alle oorlogsslachtoffers baat bij hebben.
ŁThe Hamlet Syndrome Syndrom Hamleta Elwira Niewiera, Piotr RosolowskiPolen, Duitsland 2022 86 min Ned. Première Best of Fests, Focus: Playing Reality IDFA
_2-S.jpg)
