Peter Bogdanovich (1939 - 2022) filmauteur tussen oud en nieuw Hollywood
Precies een jaar geleden op 6 januari 2021 overleed filmer Peter Bogdanovich. Geboren op 30 juli 1939, zoon van een van oorsprong Oostenrijkse pianiste en een Servische kunstschilder. Migrantenkind dus in New York met een paar miljoen anderen in het metropool gebied van 20 miljoen mensen. Hij was twaalf jaar oud toen hij een kaartsysteem begon waarop hij elke film die hij zag bij begon bij te houden. Dat zou hij 19 jaar volhouden. Hij was zestien toen hij een toneelopleiding bij de beroemde Actors Studio van Stella Adler ging volgen. Adler gaf les aan acteurs als Marlon Brando, Roy Schneider, Benicio de Toro, Robert De Niro, Harvey Keitel, Martin Sheen, Cristoph Walz en Candice Bergen. Niet de slechtste school dus om te beginnen.
Constantin Stanislawski / Stella Adler
Adler kwam net als haar collega toneelpedagoog Lee Strasberg uit de school van Constantin Stanislawski, de grondlegger van wat 'The Method' is gaan heten. Stanislawski en diens leerling Lee Strasberg geloofden dat een acteur zich voor het verbeelden van karakters en emoties moest baseren op eigen belevingen.
Stella Adler was ook leerling van Stanislawski maar zette zich daar tegen af. Een acteur speelt een karakter en moet zich daarvoor verdiepen in de tekst van de film of toneelstuk, in de gewoonten van het milieu en de cultuur waar het speelt. Die eigen beleving komt pas aan het einde.
The Last Picture Show
Hoe goed Peter Bogdanovich haar lessen en praktijken -hij acteerde veel in die tijd- in zich gezogen moet hebben, zie je aan zijn briljante regie in The Last Picture Show uit 1971 iets theatraals , niets over the top, heel effectief ten opzichte van de andere componenten die hij daar in beeld en geluid wist neer te zetten.
Het verhaal is dat van twee jongens en een meisje -mooiste van de klas- uit het laatste jaar van de middelbare school in een provincie stadje in Texas. Het verhaal is dat van een wereld die verdwijnt, met Royal, een filmtheater waar alleen de schooljeugd nog naar toe gaat omdat thuis de televisie al zijn intrede gedaan heeft, in een hoofdrol. Het is een theater in de verlopen hoofdstraat van het stadje, met ook een poolbiljartzaal erbij van Sam (Ben Johnson), dezelfde eigenaar als van de bioscoop. De twee vrienden, Duane gespeeld door een nog behoorlijk jonge Jeff Bridges en Sonny (Timothy Bottoms), zijn co- captains van een Highschool football team dat altijd verliest. Ze vormen een vriendengroep samen met Billy die niet helemaal goed bij zijn hoofd is maar die door de beide anderen in bescherming is genomen.
Het is ook het verhaal van vrijpartijen achter in de bioscoop, van eerste seks met de begeerlijke rijkeluisdochter Jacy. Die wordt gespeeld door Sybill Shepard die weer de muze zal worden van Peter Bogdanovich. Jacy's moeder (Ellen Byrsteen) heeft een achteloze buitenechtelijke relatie met de gymleraar. Het is small-town Amerika op zijn mooist in zwart-wit gefilmd, stoffig en realistisch. Het is juke box muziek uit 1951, van dorpsfeesten en van eindeloos lange dagen in het pre-internet tijdperk en precies dat stuk ervan waarin de TV als groot glazen aquarium de bioscoop dreigde in te halen. . Het is ook een film over de kracht van de camera - de film is gefotografeerd door drievoudig Oscarwinnaar Robert Surtees, die ook The Graduate fotografeerde. Een film over de kracht van montage - Bogdanovich monteerde de film zelf samen met Donn Cambern - en de beste demonstratie van casting en regie die Bogdanovich zich maar kon wensen. De film is in veel opzichten een 'echte' auteursfilm en ook daarin zeer geslaagd.
Auteursfilm, je kan een hekel hebben, zoals beroemd filmcriticus Pauline Kael dat had in die tijd - zij vond auteurs-cinema, waarin de regisseur als dé maker, hét creatieve brein gezien wordt van de film, een overschat en modieus verschijnsel, maar de auteursfilm is een blijver gebleken. Filmers als Sorrentino (Il Divo) Ceylan (The Wild Pear Tree) , Zvyagintsev (Leviathan) om er slechts enkele te noemen laten zien hoe passend dit etiket is . |
The other side of the wind
Film die lukt is collectieve magie. De naam van Bogdanovich was met The last Picture Show gevestigd. Er kwam een reeksje behoorlijk succesvolle films zoals Paper Moon, en ook comedies en daarna kwamen een aantal films die aan de kassa minder succes hadden. The other side of the wind een film uit die Orson Welles ooit onvoltooid heeft achtergelaten en waarin Bogdanovich, goed bevriend met Welles, ook speelde werd door hem voltooid. Welles nam de film tussen 1970 en 1976 op. Bogdanovich is nooit opgehouden te acteren. Hij speelde als Doctor Elliot Kupferberg in 14 afleveringen van de Soprano's. Wie The Last Picture Show of zijn debuutfilm Targets ziet begrijpt waarom de film acht nominaties twee oscars. 'Paper Moon' een paar jaar later viel weer in de prijzen. Bogdanovich had zijn liefde en kennis voor film precies op de juiste scherpte geslepen, maar verloor nooit de liefde voor films van anderen. Dat bleek ook uit de laatse film die hij maakte als regisseur zijn laatste film, een documentaire over filmmaker Buster Keaton, The Great Buster, een hommage aan een andere grote 'auteur' nog uit het tijdperk van de silent cinema.
.gif)
