Feiten zijn ook maar een mening (het nieuwe virus)
Er wordt tegenwoordig wat afgescholden in de media. Op de regering, de belastingen, en natuurlijk op het coronavirus. Vooral in de sociale media, welteverstaan, en die worden dan ook steeds vaker de asociale media genoemd. Er is een aantal clubjes actief, die de traditionele massamedia van de pers, krant, radio en tv als partijdig, eenzijdig en propagandistisch bestempelen. De complottheorieën vieren weer hoogtij. Zo zouden wij massaal worden verleid ons te laten injecteren met een vaccin waarin een chip zit verborgen die volgzame willoze schapen van ons maakt. Bovendien zenden de masten van het 5G netwerk kwalijke signalen uit die ons ziek zouden maken. En pas op voor de feiten, nepnieuws is schering en inslag geworden. Mensen worden via fora opgeroepen om in actie te komen en tegenstanders worden desnoods met de dood bedreigd.
Walhalla
Er is een tijd geweest dat de nieuwe communicatiemiddelen van het internet met gejuich werden verwelkomd vanwege democratisering van communicatie en ongebreidelde informatie en kennisbronnen. Er zou een waar walhalla van ongekende mogelijkheden komen. De wereld zou voor iedereen worden ontsluierd en de mensen zouden niet alleen van alles kennis kunnen nemen, maar ook over van alles kunnen meebeslissen of in ieder geval hun mening geven. Nou, dat hebben we geweten.
Barstjes
Het ging sluipenderwijs. Eerst verschenen er kleine barstjes in de hemelkoepel van de nieuwe media. Door de onzichtbaarheid van de anonimiteit kwam er steeds meer asociaal gedrag. In de dagelijkse sociale verkeer kennen we allerlei – vaak impliciete – regels over hoe ons te gedragen in de omgang met andere mensen. Daarbij wordt de onderlinge communicatie mede gestuurd door non-verbale aanwijzingen zoals gelaatsuitdrukkingen en gebarentaal, waardoor bedoelingen verduidelijkt kunnen worden. Op internetfora bestonden die regels niet, maar ook de non-verbale gedragingen ontbreken, waardoor misverstanden sneller op kunnen treden. In de virtuele omgeving werden beledigingen en scheldpartijen de gewoonste zaak van de wereld. Vandaar was het maar een kleine stap naar bedreigingen. Daar maakte zich vrijwel niemand druk om. Het was toch gewoon een kwestie van voldoende goede moderatoren inzetten? Zie jij ze, zie ik ze.
Feiten?
De laatste jaren lijkt een laatste bolwerk van de informatievoorziening geslecht: aantoonbare feiten lijken er absoluut niet meer toe te doen. Sterker nog: “feiten zijn ook maar een mening”, is een geuite en veel geciteerde opvatting. Fake nieuws, vrij gemakkelijk te fabriceren met de huidige hard- en software, gedeelde fabels, allerhande complottheorieën, waar mensen zich zonder bedenken achter scharen, het floreert allemaal in de sociale media. De virtuele wereld wordt als ‘echt’ geslikt, zelfs als er baarlijke nonsens wordt beweerd. Hoe is dit mogelijk?
Kassa rinkelt
Dit heeft alles te maken met de redenen waarom sociale media populair zijn. Ze blijken voornamelijk gebruikt te worden om met anderen, het liefst gelijkgestemden, in contact te komen. We halen daar een deel van onze identiteit vandaan. Sociale identiteit wordt gezocht en gevonden in groepen van mensen die het met elkaar eens zijn, die achter hetzelfde ideaal, opvatting, voetbalclub of andere geloofsovertuiging staan. We zijn bovendien geneigd om datgene te geloven dat toch al strookt met onze eigen opvattingen. Bij frequent gebruik van sociale media kom je terecht in wat de ‘filter bubble’ wordt genoemd. Sociale media houden namelijk bij wat je aangeklikt hebt, of met anderen gedeeld of geliked, Vervolgens krijg je meer berichten die daarop lijken, en daardoor steeds meer van hetzelfde. Informatie die daarmee in strijd is, krijg je niet meer te zien. Zo gaat het dus ook met wijdverbreide complotgedachten. Een ex medewerker van Facebook klapte uit de school dat dat platform meestal niet tegen complotten, haatdragende ideeën en desinformatie ingaat, omdat die nou juist zorgen voor meer gebruikers en meer interactie. Meer klanten, meer inkomsten. Laat de nonsens maar rondzingen terwijl de kassa rinkelt.
Wat is er aan te doen?
Niets. Het is als een virus waar we mee moeten leren leven.
.gif)
