De hemel zij dank: massacollege's mogen voorlopig niet

14 augustus 2021 door Han van der Horst

Een massacollege in Aken. Foto Trexer cco

Over een paar weken gaan het hoger onderwijs en het MBO weer open. De anderhalve meter maatregel hoeft niet langer gehandhaafd te worden omdat het voor studenten zo wezenlijk is dat zij met elkaar in contact komen. Er geldt nog maar één beperking. In collegezalen mogen maximaal 75 tot 100 personen plaats nemen. Dat levert in ieder geval voor de grote faculteiten van de Erasmus Universiteit problemen op. Ze moeten een alternatief zoeken voor de massacolleges die in gezondere tijden soms door een kleine vierhonderd studenten gevolgd werden. Dat is een blessing in disguise. Zulke colleges zijn alleen effectief als de docent over grote retorische gaven en acteertalent beschikt, als er muziek in zijn verhaal zit, als hij de stof weet te doseren, als hij op het juiste moment een minimale spreekpauze inlegt en de zaal ook wel eens aan het lachen krijgt. Anders valt iedereen in slaap.

Ze moeten een alternatief zoeken voor de massacolleges die in gezondere tijden soms door een kleine vierhonderd studenten gevolgd werden 

Ik herinner mij nog haarscherp bepaalde passages uit de colleges die professor Jacques Presser meer dan een halve eeuw geleden hield in zaal D008 van de Universiteit van Amsterdam. Bepaalde trucjes van hem gebruik ik nog steeds bij spreken in het openbaar. Maar ik heb gedurende mijn leven tot nu toe te veel uren in collegezalen moeten luisteren naar wezenloos gemummel dat geen einde nam. De laatste vijftien jaar zijn zulke ervaringen traumatischer geworden door het onoordeelkundig gebruik van Powerpoint, dat onder het wetenschappelijk personeel bijkans algemeen is. Een massacollege werkt alleen als tussen publiek en performer net zo´n magie ontstaat als in schouwburg of concertzaal. Anders is het een marteling, niet in het minst voor de docent. Het is onbegrijpelijk dat studenten te laf zijn om tegen zulke wanprestaties protest aan te tekenen.

Een massacollege werkt alleen als tussen publiek en performer net zo´n magie ontstaat als in schouwburg of concertzaal.

Nu worden deze geestelijke folterpraktijken door een coronamaatregel verhinderd. Het is een niet beoogd effect maar iedereen in het onderwijs zal er zijn voordeel mee doen. De faculteiten zijn gedwongen naar alternatieven te zoeken. Het minst slechte lijkt me nog YouTube presentaties die studenten op door hen zelf gekozen momenten kunnen volgen. Ze blijven permanent beschikbaar voor iemand met een wachtwoord. Houd geen uitgebreide betogen, ga het handboek niet navertellen, maar gids de studenten door de te bestuderen literatuur. Geef groepjes een tijdslot van veertig minuten, waarin zij de docent online vragen over de stof kunnen stellen als ze daar behoefte aan hebben.

En nu maar afwachten tot in de civitas academica de eerste grote uitbraken ontstaan.