Digitale trends: super-app, hypermensen en zwermcultuur
(update 2 mei) Nieuwe digitale technieken en toepassingen zullen onze samenleving de komende decenna minstens zo ingrijpend gaan beinvloeden als ze de achter ons liggende periode al gedaan hebben: er is een wereld voor en een wereld na internet en die twee zijn in veel opzichten totaal verschillend. Het is dan ook belangrijk dat beleidsmakers en wetenschappers de vinger aan de pols houden want achter de feiten aanlopen kan hierin letterlijk levensgevaarlijk zijn. Neem cyberinbraken in het zorgsysteem, hacks van miltaire-en energie- installaties of de grootschalige verspreiding van desinformatie op internet door autoritair gezinde grootmachten. Maar er is ook veel positiefs te melden over veel van die technieken, ze maken het leven voor velen van os een stuk makkelijker en aangenamer en versnellen de toegankelijkheid en uitwisseling van kennis exponentiëel. Reden genoeg om de elf digitale toekomsttrends in het rapport Toekomstverkenning Digitalisering 2030 hieronder aan te stippen.
De ’super app’
1. Mega Ecosystemen. Verschillende diensten worden geïntegreerd binnen een enkele ’super app’ waarmee gebruikers direct toegang hebben tot, bijvoorbeeld, mobiliteit, vermaak of verzekeringen. Deze integratie leidt tot een optimale gebruikerservaring en biedt tevens kansen voor duurzame verdienmodellen, zoals mobility-as-a-service. Dit vormt, echter, wel een bedreiging voor het Nederlands verdienvermogen, omdat dienstverleners ondergeschikt raken aan het platform. Ook ontstaan risico’s m.b.t. de privacy en autonomie van burgers.
Big Tech
2. Decentralisering: groeiende weerstand tegen de macht van grote techbedrijven opent de deur voor radicale alternatieven voor het huidige internet dat een winner-takes-all dynamiek kent. Op basis van nieuwe ontwerpprincipes, waarin institutionele innovatie wordt verankerd in de technologie, ontstaan decentrale oplossingen voor dataopslag, intelligentie en applicaties.
De paradox van de weerstand tegen big -tech is dat succesvolle 'small-tech' bedrijven soms in korte tijd kunnen uitgroeien tot big-tech. Zo kunnen maatregelen die de ene commerciële club aan banden leggen de ander weer heel groot te maken. Teglijk is dat ook geruststellend zolang systemen en regels niet volmaakt zijn heeft de mens nog een kans. En een zekere mate van regulering is in veel gevallen hard nodig.
Data
3. Data-soevereiniteit: het toenemende belang van data voor economische en maatschappelijke doeleinden leidt ertoe dat we anders gaan denken over de waarde en toegankelijkheid van data. Burgers, bedrijven en overheden verkrijgen data-soevereiniteit en worden in staat gesteld om bewuste keuzes te maken ten aanzien van gegevens die ze aan anderen beschikbaar stellen.
Cryptogeld
4. Digitale Valuta: cryptovaluta maken het, in potentie, mogelijk om transacties zonder tussenkomst van banken tegen zeer lage kosten uit te voeren. Hierdoor ontstaan nieuwe verdienmodellen en beloningsstructuren. Tegelijkertijd kunnen cryptomunten financiële markten ontwrichten en dreigen ze bestaande spelers en toezichthouders buiten spel te zetten.
Smart cities
5. Eigenwijze Data: slimme steden, huizen en fabrieken genereren een stroom aan data. Met behulp van kunstmatige intelligentie zal deze data onze leefwereld steeds beter voorspelbaar en bestuurbaar maken. Deze ontwikkeling roept vragen op ten aanzien van de ‘macht’ van data en de beperkingen van technologische oplossingen.
AI
6. Autonomisering: kunstmatige intelligentie zal in de komende jaren steeds vaker zelfstandig gaan handelen. In eerste instantie zal dit beperkt blijven tot ‘onschuldige’ toepassingen, maar geleidelijk aan komen hier complexere taken bij en dringt de technologie dieper in ons leven door. Het is echter nog niet duidelijk of en hoe we met deze machines kunnen samenleven en waar we de grens trekken met betrekking tot hun verantwoordelijkheden.
Zwermcultuur
7. Zwermcultuur: digitale platformen brengen mensen samen, introduceren nieuwe vormen van samenwerking en dragen bij aan het ontstaan en verspreiden van ideeën. Deze dynamiek zal de komende jaren versnellen, onder meer door de introductie van nieuwe interfaces, zoals augmented reality dat een digitale laag toevoegt aan onze fysieke werkelijkheid, en laagdrempelige toepassingen van kunstmatige intelligentie (zoals deep fakes).
Virtualisering werkelijkheid
8. Virtuele leefwerelden: nieuwe generaties van sociale media en games creëren virtuele werelden, waarin gebruikers betekenisvolle ervaringen opdoen en nieuwe praktijken ontwikkelen. Vermaak, werk en onderwijs verplaatsen zich op deze manier naar de virtuele werkelijkheid. Dit betekent onder meer dat een (nog) groter deel van ons leven zich buiten het toezicht van overheden zal afspelen en digitale platformen nog machtiger worden.
Hypermensen
9. Mensoptimalisering: intieme technologie helpt ons om onze fysieke en cognitieve beperkingen te overwinnen. Nieuwe interfaces vormen een uitbreiding van onze zintuigen, robotica versterkt ons fysiek en de samenwerking met digitale assistenten ervaren we als een uitbreiding van onze cognitieve capaciteiten.
Dataopslag
10. Strijd der Stacks: grootmachten ontwikkelen hun eigen Stack en proberen die tot mondiale standaard te verheffen. Dit is niet alleen een gevecht om economische en internationale macht, maar ook een strijd tussen ideeën over de manier waarop we onze samenleving inrichten en de rol die we technologie daarin toekennen.
Chinese vlinders
11. Kwetsbaarheid: de digitale transitie maakt dat we in toenemende mate afhankelijk worden van technologische systemen en hun ontwikkelaars. Dit maakt de samenleving en de economie kwetsbaar in handelsconflicten, maar ook ten opzichte van cyberspionage, sabotage en terrorisme. Een kleine gebeurtenis, een hack of een programmeerfout, kan tenslotte enorme gevolgen hebben. In de het Butterfly Effect - Chinese vlindertheorie- zou de minimale windverplaatsing van een vlinder aan de andere kant van de wereld een storm hier kunnen ontketenen. Bijhalve voor de digitale werled ook een goede mtafoor voor 2020 waarin een waarschijnlijk op een Chinese dierenmarkt gemuteerd virusje de wereld overspoelde als COVID-19.
De elf bovenstaande digitale trends zijn afkomstig uit de Toekomstverkenning Digitalisering 2030 welke het demissionair kabinet afgelopen week aan de Kamer aanbood. Tamenlijk geruisloos dus, ondergesneeuwd onder de notulenkwestie, maar waarschijnlijk veel invloedrijker.
De bovengenoemde punten maken deel uit van één van de twee onderzoeksrapporten die het kabinet afgelopen week naar de Kamer stuurde. Het tweede rapport, de Nederlandse Digitaliseringsstrategie 2021 zal op deze pagina's later worden besproken.
.gif)
