Anne Rats brengt met “Oorlog” een indrukwekkende thuisvoorstelling

17 april 2021 door Han van der Horst
Anne Rats brengt met “Oorlog” een indrukwekkende thuisvoorstelling
Anne Rats sleept toeschouwers een werkelijkheid binnen waar ze geen notie van hebben Foto HvdH

De coronacrisis heeft toneelgezelschappen op zichzelf teruggeworpen. Ze zijn het directe contact met hun publiek kwijt. Natuurlijk, je kunt de Bühne volhangen met camera’s en voorstellingen streamen maar dan is toch de directe interactie met de toeschouwers zoek. Achter het voetlicht de leegte.

Het Schiedamse theatergezelschap De Stokerij heeft daar iets op gevonden. Nu de schouwburg gesloten is, komen spelers wel bij de mensen aan huis. Door de strenge lockdown heeft ook dat zijn beperkingen: wij mogen immers slechts één bezoeker ontvangen. Dus komt theatermaakster Anne Rats met een linnen tas en een gitaar langs om in haar eentje een voorstelling te geven.

Al je lievelingsdingen in een tas

Dit roept herinneringen op aan de tijd van de Duitse bezetting toen acteurs en musici die weigerden met het regime samen te werken, kleine huisvoorstellingen gaven voor vertrouwde vriendengroepen. Uiteraard gaat die vergelijking op een belangrijk punt mank: niet dictatuur en vervolging maar de volksgezondheid en ziektebestrijding zijn hier de dwingende factoren.

De Stokerij heeft een heftig stuk uitgekozen voor huiskamers in coronatijd: Oorlog van de Deense Janne Teller. Zij heeft een lange loopbaan achter de rug bij de Verenigde Naties en de Europese Unie, die nogal lijkt op de carrière van Sigrid Kaag. Als zodanig had ze veel omgang met vluchtelingen. Oorlog is op hun ervaringen gebaseerd. Met toestemming van de auteur heeft Anne Rats het stuk geschikt gemaakt voor opvoeringen met één speelster in een huiskamer. Haar echtgenoot Koen Wouterse (zoon van Jack) voerde de regie.

Tellers doelstelling was haar publiek te laten voelen wat het is als de buurt onder artillerievuur komt en je alleen in een ander deel van de wereld veiligheid kunt vinden. Hoe ze dat doet, moet hier in het midden blijven. Anders wordt teveel prijs gegeven over de aard van de voorstelling.

Een huisvoorstelling vergt moed. Op de bank wacht het gezin, dat gewend is aan Netflix. Je moet dat overtreffen met woord en gebaar. Van enig decor kan geen sprake zijn. Je hebt een speelvlak van hoogstens twee bij twee meter. Je dient er voor op te passen geen schemerlampjes om te stoten. Anne Rats maakt haar entree, drinkt een kopje koffie. We praten over koetjes en kalfjes. Dan begint ze haar gitaar te stemmen met behulp van een app op haar I-phone. Zo rollen we bijna ongemerkt de voorstelling in. Ze blijft zichzelf, lijkt het wel, ze vertelt haar eigen verhaal.

Troubadour

De gedachten gaan nu veel verder terug: naar de troubadours uit de middeleeuwen en de eerste toneelschrijvers uit de oudheid of voor mijn part Shakespeare. Die hadden niet of nauwelijks hulpmiddelen om laten we zeggen een vliegende storm zichtbaar en hoorbaar te maken. Die stonden midden op de dag in het zonnetje met tegenover zich een welgevuld amfitheater. Dan kun je het noodweer alleen maar omschrijven. Dan heb je alleen maar woorden om tot de ziel van je publiek door te dringen. Voordeel: het was in die dagen niet anders gewend. Wij zijn dat in onze tijd wel. Anne Rats heeft haar gitaar gestemd en gaat op volle kracht de concurrentie aan met de flatscreen. Het is nu een kwestie van de juiste woorden, de juiste intonatie en – net zo belangrijk – de timing. Haar oog valt op de linnen tas. Ze zegt: “Al je lievelingsdingen in een tas”.

 Ze vertelt over zichzelf, haar ouders, haar zus en haar broer. Gruwelijkheden passeren terloops de revue. Ze moeten hun tocht naar een ver spoorwegstation onderbreken omdat ergens soldaten een boerderij aan het leeg halen zijn. Er vaart een volgepakte rubberboot weg. Anne Rats staat niet op de Bühne. Zij is bij mensen thuis. Het mag allemaal niet te oorverdovend worden. Anders blaas je het effect weg. Om zo’n voorstelling geloofwaardig te maken moet ze van seconde tot seconde doordacht zijn.

Je zit op je eigen bank maar tegelijkertijd ben je onderweg door gevaarlijk terrein

Anne Rats slaagt volkomen. Ze sleept haar toeschouwers een werkelijkheid binnen waar ze in hun welvarend en vredig land geen notie van hebben. Ook al lieten ze de TV aan toen de presentator zei dat er schokkende beelden kwamen. Je zit op je eigen bank maar tegelijkertijd ben je onderweg door gevaarlijk terrein waar niemand behalve je eigen familie te vertrouwen is. En dan eindigt het stuk, niet met een heftige apotheose maar met iets van kalmte. “De granaatsplinters zijn uit het hoofd van mijn zusje gehaald”. De Anne uit het verhaal zal voortaan roeien met de riemen die ze heeft.

Oorlog in de versie van Anne Rats is een indrukwekkende ervaring. Al tijdens de voorstelling doemen bij de toeschouwers vragen op over hun eigen plek in dit verhaal van vlucht, gevaar, wanhoop, chaos en ontsnapping. Het is haast onmogelijk er schouderophalend aan voorbij te gaan. Je moet je eigen rol bepalen, ook al is het er een van passiviteit. Het verhaal grijpt je bij de keel. Het blijft bij je. Alsof je het zelf hebt meegemaakt.

Dat is ook de bedoeling. Anne Rats hoopt dat zij haar voorstelling “Oorlog” mag spelen voor de vaste Commissie Justitie en Veiligheid van de Tweede Kamer.

Gezien, woensdag 14 april.  De voorstelling “Oorlog duurt drie kwartier. Trek er met aankomst en vertrek van Anne Rats ongeveer anderhalf uur voor uit. Uiteraard houdt zij de afstand van anderhalve meter aan. Voor de voorstelling heeft zij een liefst rechte stoel nodig. Dat is alles. Prijs: 150 euro, plus reiskosten voor optredens buiten Schiedam. Boeken: info@destokerijschiedam.nl

 

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.