Modebrug tussen Rotterdam en Istanbul

Antwerpen en Amsterdam hebben allebei hun eigen Fashion Week, Arnhem heeft een Mode Biënnale en vanaf dit najaar plaatst Rotterdam zich in dat rijtje met een nieuwe modemanifestatie. Bridges to Fashion zoomt in op het modeklimaat van Turkije en Nederland en dat van Istanbul en Rotterdam in het bijzonder. In hoeverre zijn ze met elkaar te vergelijken? Wat zijn de grootste verschillen en overeenkomsten?
Dat in Nederland zoveel geld wordt uitgetrokken voor modeweken en biënnales kunnen weinig Turkse ontwerpers zich voorstellen. Dat een museum voor moderne kunst een tentoonstelling over mode opzet, al evenmin. In hun land wordt mode niet gezien als kunstvorm, in tegenstelling tot Nederland, maar veel meer als commercie. Terwijl Nederlandse mode gekenmerkt wordt door een zeer conceptuele inslag, wat zich regelmatig uit in volstrekt abstracte, ondraagbare creaties, staat bij de Turken draagbaarheid voorop.
Door dit verschil ligt een gezamenlijk evenement op het gebied van mode niet voor de hand. Toch probeert Bridges to Fashion een brug te bouwen tussen beide modeculturen. Initiatiefnemer van het nieuwe evenement is de Stichting Trafik, die zich inzet om de culturele uitwisseling tussen Turkije en Nederland te stimuleren. In opdracht van deze stichting ontwikkelde Sjouk Hoitsma (modecurator Historisch Museum Rotterdam) een plan om mode in de in die culturele uitwisseling te betrekken. Samen met Karin van Paassen, tentoonstellingsmaker en gastcurator, voert zij inmiddels de artistieke regie over Bridges to Fashion. Wat begon met een tentoonstelling en modeshows met mode uit Istanbul en Rotterdam, omvat nu een geheel festival die vier dagen voortduurt. Over uiteenlopende locaties in de stad is een gevarieerd programma geprogrammeerd: symposia, talkshows, lezingen, modeshows, films, tentoonstellingen, een street event en een stockverkoop. Bridges to Fashion is een onderdeel van September in Rotterdam, waarmee Rotterdam traditiegetrouw het nieuwe culturele seizoen inluidt.
Moderne Mode
Over de insteek van Bridges to Fashion vertelt Hoitsma: “Veel mensen denken bij Turkse mode toch aan Ottomaanse stijlen. Borduursels. Traditionele omslagdoeken. In het najaar van 2005 waren Karin en ik voor het eerst in Istanbul en werd ik aangenaam verrast door de moderne mode die ik daar aantrof. Dát willen we laten zien met Bridges to Fashion, de moderne Turkse mode. Want hoewel we die in Nederland nergens kunnen kopen, is die wel degelijk terrein aan het winnen in de modewereld.”
Hoitsma en van Paassen maakte een selectie van negen Turkse ontwerpers die samen een dwarsdoorsnede vormen van de Turkse modescene. Van jong talent (Selim Baklaci) tot grote namen (Bahar Korçan, Ümit Ünal).
Hetzelfde deden ze met Nederlandse ontwerpers. Om Rotterdam met ruim 1 miljoen inwoners in haar regio af te zetten tegen Istanbul met 18 miljoen inwoners, bleek niet realistisch. Daarom werd gekozen voor een landelijke benadering, ook al ligt het zwaartpunt op Rotterdam, waar maar liefst vier van de tien Nederlandse ontwerpers vandaan komen (Monique van Heist, Jeroen van Tuyl, Marga Weimans en Filiz Akcakal). In totaal tonen negentien ontwerpers hun werk in een voor iedereen toegankelijke modeshow, waaronder ook Percy Irasquin en Edwin Oudshoorn.
Eigenzinnig
Hoitsma omschrijft Rotterdam als een stad waarin eigenzinnigheid altijd voorop staat. “Een tijdje werd hier heel conceptueel gewerkt,” vertelt ze. “En nog steeds is er veel ruimte voor eigenwijze denkers. De straatmode speelt een belangrijke rol en krijgt steeds meer aandacht. Wij verdiepen ons als Historisch Museum Rotterdam ook in diverse kleedculturen onder jongeren.” In Istanbul zag ze naast supermoderne jongeren ook een heel ander modepubliek: “Daar heb je echt een jetset. Mensen die zich in bepaalde kringen begeven en shows bezoeken. Daar is een enorme markt voor avondjurken.”
Ook op straat keek ze haar ogen uit. “Als je in een koffietentje aan de Istiklal Caddesi (belangrijkste winkelstraat, red.) zit, zie je werkelijk alles voorbij komen. De kleding is veel diverser, de uitersten liggen verder uit elkaar dan bij ons. Dat geldt trouwens voor wel meer dingen. Kom je de ultrachique Alexander McQueenshop uit, breek je bijna je been in een gat in de stoep. Die tegenstrijdigheden tekenen Istanbul én de mode die er vandaan komt.”
Commercie
Een van de Rotterdamse ontwerpers die op de catwalk van bridges to Fashion staat, is Marga Weimans. Na haar afstuderen werd zij door het Groninger Museum in de collectie opgenomen en structureel gesteund. Hierdoor kon ze zich ontplooien zonder zich druk te maken over verkoopcijfers. Een modeontwerper in Istanbul kan alleen maar dromen van zo’n kans. De plek die mode inneemt in het culturele veld is er geheel anders. Ondertussen is de modeindustrie in Turkije een groot en snel groeiend gebied. De Turkse ontwerpers timmeren aan de weg en de velen van hen verkopen ook internationaal.
Turkse ontwerpers blinken uit in hun gevoel voor commercie. De academies besteden veel aandacht aan de economische kant van het vak en levert ontwerpers af die weten hoe ze hun collectie aan de man moeten brengen. Nederland heeft de afgelopen jaar ook een groeispurt gemaakt en neemt – met dank aan Viktor en Rolf – tegenwoordig plaats in binnen de internationale modewereld. In die zin hebben beide landen een overeenkomst. Ook qua infrastructuur lijken Rotterdam en Istanbul op elkaar. Beide steden liggen aan grote waterwegen, de Maas en de Bosperus, waar schepen uit de hele wereld varen en vele culturen samenkomen.
Meer overeenkomsten en verschillen tussen de modescene in Turkije en Nederland worden onder de loep gelegd en besproken in het symposium van Bridges to Fashion. Hoitsma: “Of je als ontwerper in Istanbul woont of in Rotterdam: je hebt internet, je leest de bladen, je kunt overal bij. Daardoor maken zowel de Turkse als de Nederlandse ontwerpers deel uit van ‘global fashion’. Anderzijds zijn de roots in de collecties duidelijk zichtbaar. Lokale tradities en opvattingen beïnvloeden natuurlijk wel degelijk. Dat spanningsveld is heel interessant.”
Bridges to Fashion, 18 t/m 21 september, op verschillende locaties in Rotterdam, www.bridgestofashion.com