De hakbijl gaat in AD en RD

07 juli 2009 door de redactie

Deze week wordt bekend met welke sociale ‘regelingen’ het AD en zijn hier in Rotterdam verschijnende editie AD Rotterdams Dagblad zal worden ingekrompen. Van de vaste mensen moet ongeveer een derde verdwijnen. Het is daarmee een van de grootste reorganisaties uit de dagbladsector in de historie.

In het sociaal plan zit wederom een uittredingsregeling voor boventallige ouderen, die als zij vóór 1950 (thans ouder dan 59 jaar) zijn geboren tot aan hun 65ste met vut en aanvullingsregeling voor 80 procent bruto achter de geraniums kunnen gaan zitten. Voor alle anderen die ‘uitverkoren’ worden om te vertrekken komt er een ‘gouden handdruk’ op basis van de kantonrechtersformule waaraan jongeren met weinig dienstjaren weinig over houden. Vervolgens kunnen ze deels als freelancer of als zzp’er nog wat bij het AD bij elkaar schrapen, als zij tenminste voldoende kwaliteiten hebben.

,,Op de redactie zal fors gehakt worden,’’ vertelt ons een betrokkene. Interessant wordt ook of de leiding van de krant (algemeen hoofdredacteur-directeur Jan Bonjer en hoofdredacteur Bart Verkade van het AD Rotterdams Dagblad) haar consequenties trekt van de mislukking van het door hen zo verdedigde populariteitsconcept na de fusie in 2005. Het vernieuwde AD is vooral in de eerste twee jaar een echec geworden doordat het meer dan een kwart (circa 100.000) van zijn abonnees is kwijtgeraakt.

Jan Bonjer heeft inmiddels zijn conclusies getrokken en vertrekt met waarschijnlijk een mooie premie voor zijn ‘verdiensten’. Over de hier ter plaatse fungerende ‘hoofdpief’ Bart Verkade is nog niks bekend. Het verhaal gaat dat als hij zelf niet opstapt, hij een ‘erebaantje’ in de nieuwe organisatie zal krijgen. Want in de journalistiek worden leidinggevenden niet – zoals bijvoorbeeld bij banken - afgerekend op hun prestaties.

Waarschijnlijk zitten ze – met hun hoge salarissen - op een lucratieve afvloeiingsregeling te wachten. Niets menselijks is ook mij vreemd. Hoewel op een aanzienlijk lager niveau heb ik als ex-redacteur van het (AD) Rotterdams Dagblad eind 2005 na de fusie van het AD gebruik gemaakt van de gunstige vrijwillige vertrekregeling voor ouderen (80 procent van het laatste salaris). Vooral uit onvrede over de nieuwe populariteitsformule waarmee het nieuwe AD rechtstreeks in het vaarwater van de gratis kranten kwam.

Voor de geschiedschrijving wil ik als nauw betrokkene uit die tijd kanttekeningen plaatsen bij de opmerking van bestuursvoorzitter Bert Groenewegen van moederbedrijf PCM bij het afscheid van Jan Bonjer. Citaat van Groenewegen in het AD: ,,Het is mede te danken aan Jan Bonjer dat de regionale journalistiek in de Randstad nog overeind staat en dat een voor Nederland uniek krantenconcept zijn plaats heeft gevonden in de Nederlandse markt.’’
Dat het nieuwe AD ‘een uniek krantenconcept’ is, mag Groenewegen vinden. Ik heb daarover een andere mening. Maar voor de rest neemt hij het met de historie niet zo nauw. Zijn voorganger bij PCM, Theo Bouwman, staat samen met (ex-) topman Jan Houwert van Wegener, namelijk aan de wieg van het vernieuwde AD met zijn edities in Rotterdam, Den Haag en Utrecht (is dat uniek?).

Mijn opmerkingen beperk ik tot het Rotterdams Dagblad dat móest opgaan in het AD. Er zijn in die tijd alternatieve plannen aangedragen om deze enige zelfstandig gemaakte regionale krant in de regio Rotterdam overeind te houden. Die waren bij voorbaat al kansloos omdat Bouwman maar één ding voor ogen had: een van zijn grootste dochterkranten, het Algemeen Dagblad, moest van de ondergang (en van de zware verliezen destijds) worden gered. Daarvoor werd mede het zelfstandige Rotterdams Dagblad, de kleinste krantendochter van PCM, opgeofferd.

Niet dat het zo goed ging – qua abonnee-aantal - met deze krant. Maar als financieel adviseur van de ondernemingsraad indertijd heb ik (vertrouwelijk) inzage gekregen in de interne financiële cijfers. Over het nog hele laatste boekjaar van PCM-dochter Rotterdams Dagblad bleek dat er een positief bedrijfsresultaat was van vier miljoen euro, waarvan overigens 2,5 miljoen dankzij de huis-aan-huis-bladen van Maasstad (die behoorden ook tot de Rotterdams Dagblad Groep).

Wie zou denken dat moedermaatschappij PCM zijn knopen in 2005 zou hebben geteld en maatregelen had verzonnen om het Rotterdams Dagblad (met in het verlengde Maasstad) winstgevender te maken in een nieuwe zelfstandige positie komt bedrogen uit. De PCM-top had maar één scenario voor ogen: het AD moest worden gered.
Met zelfstandige voorzetting van deze krant die zijn zwaartepunt in de Randstad had kon dat niet. Bij het RD waren er wel degelijk goede ideeën om aangepast door te gaan. Een door de hoofdredactie indertijd gewenste ochtenduitgave mocht niet want daarmee zou direct zusterkrant AD worden beconcurreerd.

Ook was in 2005 al duidelijk dat in de jaren tot 2010 minstens vijftien (van de circa honderd redacteuren; onder wie ik) van het RD gebruik konden maken van de vut/prepensioenregeling. Als deze arbeidsplaatsen niet zouden worden opgevuld (hoewel dat moeite zou kosten, bestond nog wel die ruimte, mede dankzij het GPD-contract en wat redactionele aanpassingen) had dat zomaar een bezuiniging van 1,5 miljoen kunnen opleveren. Dat is voor een kleine organisatie die het RD was, een enorm bedrag.
Waarom zou een kleine regionale krant als het RD geen overlevingskansen kunnen hebben? Kijk eens naar de PZC in Zeeland die met een uitstekende zelfstandig te maken regionale krant er ook in slaagt met slechts circa 55.000 lezers het hoofd boven water te houden.
Op verzoek van de redactieraad van het Rotterdams Dagblad heeft Geert-Jan Laan (oud-hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden; thans de grote organisator achter deze site) in 2005 nog onderzoek gedaan naar een zelfstandig voortbestaan. Bij wie kwam hij toen uit voor (financiële) ondersteuning? Jawel, bij Van Thillo van de Belgische Persgroep die thans de meerderheid krijgt in PCM.

Van Thillo vond ‘het overnemen’ van het RD interessant, zeker als die gekoppeld zou worden aan Het Parool in Amsterdam dat zich eerder met succes van PCM had losgeweekt. Maar welk scenario dan ook – de overnameprijs kwam zelfs niet meer aan de orde - , voor Theo Bouwman was het afstoten van het RD onbespreekbaar. Immers, een nieuw RD zou op de Rotterdamse thuismarkt van het AD direct een bedreiging vormen.
Bonjer, Verkade en anderen begonnen zich in 2005 inmiddels te roeren als voorstander van het nieuwe AD-concept waar zij inmiddels als eersten tegen topsalarissen waren aangesteld. We gunnen natuurlijk ieder zijn topcarrière maar dat als zij aan de basis hebben gestaan van een mislukking, zij ook best een paar stapjes terug kunnen doen.
Misschien dat Van Thillo en z’n Persgroep nu gaan concluderen dat het tóch heel anders moet. We zijn benieuwd.