Cowboy versus Bolsjewieken

31 januari 2011 door Ronald Glasbergen
Cowboy versus Bolsjewieken

Het filmprogramma Red Westerns van het IFFR is zaterdagavond in de Doelen voorbeeldig geopend met de vertoning van de The Extraordinary Adventures of Mr. West in the Land of the Bolsheviks. De film uit 1924 van filmpionier Kuleshov is een milde parodie op Amerika.

Het voltallig Metropole Orkest speelde live de begeleidende filmmuziek. Die was speciaal voor deze vertoning geschreven door een groep Nederlandse componisten.

 

De Russische filmmaker Lev Kuleshov maakte in 1917, achttien jaar oud, nog voor de Oktoberrevolutie, zijn eerste film. In 1920 begon hij les te geven aan de Staatsfilmschool van Moskou, waar ook Vertov, Eisenstein en Pudovkin les gaven. Er woedde een burgeroorlog in het land en er was tekort aan alles, niet in het laatst aan materiaal om mee te filmen. Om die reden werd er veel op het droge geoefend. Acteurs speelden achter uitgeknipte rechthoeken die verschillende kadergrootten, zoals close up en medium shot moesten voorstellen, zodat aankomende filmers daarmee de regie van konden simuleren. In de workshop van Kuleshov werden ook opnamen uit bestaande films opnieuw gemonteerd. Daaruit ontstonden de beroemde `Kuleshov experimenten’ met montage, waarin de associatieve kracht van combinaties van filmshots wordt gedemonstreerd.

 

Mr. West en Mr. Lenin

Dankzij de Nieuwe Economische Politiek van Lenin, die een beetje economische vrijheid toestond was rond 1924 de ergste schaarste voorbij. Dat gold ook voor de Moskouse filmschool. Zo ontstond The Extraordinary Adventures of Mr. West in the Land of the Bolsheviks, amusement met de politiek juiste rode kleur. De Mr.West (Porfiri Podobed) uit de titel gaat samen met zijn personal assistent cowboy Jeddy (Boris Barnet) naar Moskou om zelf te zien hoe slecht het daar is. In Moskou aangekomen zet cowboy Jeddy, in zijn haast om Mr. West te beschermen, half Moskou op zijn kop. Staande op een arrenslee raast hij door de sneeuw terwijl hij achtervolgt wordt door motoragenten. Intussen valt Mr. West in handen van schurken die al zijn vooroordelen over de Bolsjewieken bevestigen. Aan het eind komt alles goed en is Lenin zelf ook nog even `associatief’ in beeld.

 

Cinema met muziek

Het verhaal klinkt als een slapstick maar is door Kuleshov cinematografisch buitengewoon knap uitgewerkt. De afwisseling van verschillende soorten shots en vanzelfsprekend de montage ondersteunen het verhaal zodanig, dat de film uit 1924, ver uitstijgt boven het gewone type filmkomedie uit die tijd en nog vele jaren daarna. Je ziet dat Kuleshov niet alleen geleerd heeft van Amerikaanse en Europese voorgangers en tijdgenoten, maar dat hij er tevens veel originele bekwaamheid en creativiteit aan heeft toegevoegd.

 

De filmmuziek is geschreven door samenwerkende leden van de componisten organisatie MiMM, die zich bezig houdt met muziek bij beeld. Twee jaar geleden stelde Loek Dikker namens zijn collega-componisten aan IFFR-leider Rutger Wolfson voor, om het (ruim) honderdjarig bestaan van de gecomponeerde filmmuziek te gedenken. Wolfson zei ja en het werd de score bij de Moskouse Western van Kuleshov. De muziek klinkt in deze vertolking, met het juiste geweld èn de juiste nuance bij de film, als een klok. Dubbele toegevoegde waarde dus.

 

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.