De sociale rechtshulp is in het geding

(Door Saskia Wigbold)

,,De sociale rechtshulp wordt door de bezuinigingen de nek omgedraaid,” vertelt Ton Rhijnsburger.Ton werkt als advocaat bij het Advokaten-kollektief Rotterdam.

Het bureaudat speciaal werd opgericht voor de minder bedeelden van de bevolkingis een begrip in de stad.

Uitkeringszaken, huisvesting, huurachterstand, vreemdelingenzaken zijn dagelijkse kost voor de 14 advocaten van het collectief. Daarnaast zijn er de reguliere zaken zoals echtscheidingen, letsel en strafzaken.

Iedere advocaat heeft zijn specialisme. Zijn specialisme bestaat uit arbeid, wonen en letselschade.

Eigen bijdrage

,,Sinds 1 juli wordt de eigen bijdrage van 125 euro niet meer door Sociale Dienst vergoed,” legt Ton uit. ,,Zo wordt hen de toegang tot recht moeilijker gemaakt. Een advocaat wordt voor hen onbetaalbaar. Je hebt gezinnen, die gedwongen bij de voedselbank zitten en maar een paar tientjes per maand hebben om uit te geven aan voedsel. Niet per week dus maar slechts per maand een paar tientjes,” benadrukt hij. ,,Zo’n gezin heeft een minimale uitkering en een hele schuldenproblematiek die ze inmiddels hebben opgebouwd. Die hebben gewoon niks.Er zijn ook ouderen die bijvoorbeeld op hun vijfenvijftigste in een slechte tijd ontslagen zijn. Na twee jaar WW uitkering komen ze in de bijstand terecht en krijgen ze nog maar zo’n vijftig procent van hun inkomen waardoor ze in problemen komen. Intussen blijven de vaste lasten stijgen.’’

Ontslagen

Zuur is het voorbeeld van gedwongen ontslagenen die dachten vanaf hun pensioen welverdiend te kunnen gaan genieten van hun bootje. Ineens kunnen ze hun ligplaats en het onderhoud niet meer betalen. Na een paar jaar gedwongen bijstand zijn ze hun dierbare bezit kwijt. ,,Geen room meer op de koffie,’’ omschrijft Ton hun vooruitzichten.

,,Of neem alleenstaande vrouwen die als parttimers in de thuiszorg werken. Die krijgen niet meer uren, dus blijven ze met die weinige uren in de armoede hangen. Het betekent niet alleen een slag in het gezicht van de sociaal minder bedeelden. Ook voor degenen die rond de grens van modaal inkomen zitten, wordt het moeilijker. De maximale eigen bijdrage is op dit moment 750 euro. Als je er net boven zit dan moet je het volle pond betalen.”

Integratiebureaus

,,Wij zien als eerste wat er aan de onderkant van de samenleving gebeurd. Neem die hype met de integratiebureaus. Dag één denk je als je de naam van zo’n bureau hoort; het zal wel. Dag twee denk je; alweer dat bureau met die gekke naam.” Ton vertelt over de particulieren die voor duizenden euro’s binnenliepen omdat iedereen zo’n integratiebureautje kon oprichten. Bij deze groep zaten ook nogal wat ex ambtenaren. Van zijn klanten die gedwongen moesten integreren hoorde hij de verhalen.

,,Het integreren bestond dikwijls uit een gesprekje en een cursus sollicitatie. Het had verder absoluut geen meerwaarde. Zelden werd er door dit soort bureautjes een serieus rapport geschreven. Er was geen enkele controle,” vertelt Ton. ,,Het geld dat de gemeente betaalde, ging gewoon over de schutting.” Terwijl de controle nu weer begint door te slaan naar de andere kant, had het gebrek aan controle vroeger ook zijn hilarische kanten. In de gevangenis verzuimde men in de jaren 80/90 de legitimatieplicht. Ton vertelt dat het daardoor wel eens voorkwam dat degene die zich aanmelde bij de gevangenis geheel niets met het misdrijf te maken had. Criminelen betaalden geld aan derden om in hun plaats drie maanden te gaan zitten. Drie maanden gratis eten en drinken en een zakcentje voor de moeite. Een aardige bijverdienste in die tijd.

Zorgmijder

Een groep waar Ton als advocaat ook mee te maken heeft, zijn de zogenaamde ‘zorgmijders’. Mensen die geheel geïsoleerd in de stad leven en vaak psychische problemen hebben. ,,Je bent soms de enige, buiten de agent die hem gevonden heeft, waar zo’n persoon mee praat. Die mensen bereik je haast niet. Zo had ik een zaak met een oudere Surinaamse vrouw die psychotisch was en in een flat woonde vol met gereformeerde ouderen. Probeer je de situatie in zo’n flat eens voor te stellen.”

Gelukkig is er voor deze groep een lichtpuntje te melden. Psychiatrische zorg zoals de B.A.V.O hebben inmiddels teams opgericht die zich actief met deze mensen bezig houden. Zodra bijvoorbeeld een wijkagent of maatschappelijk werker een signaal krijgt van iemand die met problemen zit, gaan ze er op af. ,,Dan betekent dat ze dus ook bijna echt 24 uur voor je deur gaan liggen als je niet open doet,’ benadrukt Ton.

Aan het hart

Eén van de zaken in Rotterdam die hem behoorlijk aan het hart ging, betreft die van de zogenaamde Hotspot gebieden. De maatregel waarbij alleen de rijken het recht kregen om in bepaalde gebieden te gaan wonen. Het feit dat hierdoor mensen met een uitkering bij voorbaat gestigmatiseerd werden als veroorzakers van problemen in de wijk, ging hem te ver. Als protest liet hij een t-shirt drukken met het logo van de stad Rotterdam en de niets ontziende tekst erop: Rotterdam draait door. Met dit t-shirt aan hield hij voor zijn klanten een betoog bij een bezwaarschrift commissie. Die konden hier wel om lachen.

Hij geeft nog een aardig voorbeeld . ,,Een ambtenaar die voor de gemeente buitenwerk verrichte, werd ontslagen omdat hij tijdens zijn werk tegen een boom stond te pissen. Dat vond ik te zot voor woorden. Ik hield mijn betoog met de volgende tekst: Wethouders mogen naast de pot pissen, burgemeesters mogen naast de pot pissen dus ambtenaren ook.

Maar hoe moet het nu verder ondanks de bezuinigingen? ,,Een derde van onze omzet komt van klanten die meer verdienen. Voor de overige zaken krijgen we nu zo’n 5% minder vergoeding. We zullen moeten schipperen maar we blijven waken voor onze kwaliteit!”