PvdA en Oranje Boven: ‘Onszelf blijven’

28 augustus 2011 door de Redactie

(Door Geert-Jan Laan)

Nu ook de Partij van de Arbeid zich – in het voetspoor van vooral de PVV - heeft gekeerd tegen een voortzetting van het voorzitterschap van de Raad van Statevan de koning wordt het tijd de huidige sociaal-democraten een lesje recente geschiedenis te geven. Dit was een uitgelezen moment, met de stille hulp van Oranje op de achtergrond, ook deze loze kreet van Wilders naar de prullenbak te verwijzen.

Ik begin als derde generatie sociaal-democraat en toch nog steeds maar lid van die partij met wat citaten van de helaas aan het einde van de oorlog in een Duits concentratiekamp omgekomen voormalige hoofdredacteur van de SDAP-partijkrant Het Volk dr. H.B. Wiardi Beckman.

Hij kreeg in november 1941, toen hij zich (natuurlijk) had teruggetrokken als hoofdredacteur van het door Rost van Tonningen geheel genazificeerde ‘Volk’ het verzoek van koningin Wilhelmina om naar Engeland te komen. De SDAP had toen al voor het eerst twee ministers in het kabinet Gerbrandy in Londen. Wilhelmina was meer onder de indruk van de prestaties van deze twee ministers dan van de meeste collega’s in die regering.

Jammer genoeg mislukte die poging en verdween hij in een concentratiekamp. Hij was toen lid van het illegale partijbestuur van de SDAP in het bezette Nederland en betrokken bij de verzetskrant Het Parool.

Wiardi Beckman had in de vooroorlogse jaren een grote rol gespeeld bij het omvormen van de oorspronkelijk anti- militaire en anti-Oranjehuis gezinde SDAP in een moderne sociaal-democratische partij die ook trots was op de Nederlandse geschiedenis en de rol van Oranje daarin. Op 10 mei 1940 werd hij door de Nederlandse opperbevelhebber generaal Winkelman samen met zijn NRC collega M. de Rooij ingeschakeld als woordvoerders en tekstschrijvers voor alle verklaringen naar buiten.

Vrij direct na de Nederlandse capitulatie schreef hij een vlammend artikel onder de kop ‘Onszelf blijven’. Enkele citaten: ,,Als sociaaldemocraat mag ik eraan herinneren dat in 1937 de politieke organisatie van dit volksdeel (de SDAP dus) in haar programma uiting gaf aan het besef van verbonden te zijn met alle delen van de Nederlandse natie in een ‘historische lotsgemeenschap’.

Het is goed ons te verdiepen in de periode van Nederlands geboorte. De mannen die onder de even bezadigde als bezielende leiding van Prins Willem van Oranje de strijd voor de vrijheid hebben aangebonden en deze strijd hebben volgehouden door zware jaren van tegenslag, zij hebben een taaie moed getoond zoals de geschiedenis niet vaak te zien heeft gegeven.’’

,,En nu mogen nieuwe kansen voor ons persoonlijk of voor grote groepen lokken op vreemde paden en wij mogen meer of minder bewondering hebben voor opvattingen of instellingen, die andere volken hebben gekozen. Wij blijven onszelf.’’

Ik zou zeggen. Cohen waar blijf je.

Iets anders is dat juist na de Tweede Wereldoorlog de nieuwe PvdA een aantal keren ons koningshuis heeft gered. Niet voor niets stond op het bureau van Koningin Juliana een portret van de oude Drees. We kennen de voorbeelden. Greet Hoffman, Lockheed en laatst nog het huwelijk van de kroonprins met een Argentijns meisje.

Er is nu sprake van dat de koning geen enkele rol meer mag spelen bij de formatie. Misschien mag ik nog een voorbeeld geven hoe- in ieder geval voor de PvdA – de goede kant van de boterham soms wordt besmeerd door Oranje.

Toen in 1971 het kabinet Biesheuvel viel door het uittreden van de afgescheiden sociaaldemocraten DS 70 kwam Biesheuvel bij de Koningin met het advies dat hij wel een andere meerderheid in de Tweede Kamer kon vinden onderbrak Juliana hem op scherpe toon. ,,Meneer Biesheuvel. Dat u dit uit mijn mond moet horen. Maar heeft u wel eens gehoord van het democratische begrip verkiezingen ?’’

Er kwamen verkiezingen en het eerste kabinet Den Uyl. Hij zou in 1976 opnieuw Oranje redden. Toen stond zelfs de Telegraaf achter hem.