Gratis stadsvervoer ouderen een zooitje

05 augustus 2012 door de Redactie

(Door Hans Roodenburg)

Moet het stadsvervoer bij de RET voor de 65-plussers van de gemeente Rotterdam gratis blijven of moeten zij – net zoals met de persoonlijke landelijke ov-chipkaart - hooguit een korting krijgen van 34 procent?

Een discussie hierover opgewekt in De Oud-Rotterdammer (oplage 122.000 exemplaren) heeft vele reacties losgeweekt. Een meerderheid van de reagerende 65-plussers wil deze verworvenheid in Rotterdam uiteraard niet opgeven.

Kosten

De stelling was dat de kosten van stadsvervoer voor ouderen in Rotterdam, Den Haag en Utrecht heel verschillend zijn. Inwoners van Rotterdam en Capelle aan den IJssel van 65 jaar en ouder kunnen in het weekend en op werkdagen na 09.00 uur gratis reizen met het Rotterdamse openbaarvervoerbedrijf RET. De oudere inwoners van andere gemeenten in Nederland, die Rotterdam bezoeken, krijgen alleen de korting van de ov-chipkaart.

Het is dus een zooitje in de gemeenten als het om reizen van ouderen in het eigen gebied gaat.

Het wordt tijd dat de gemeentelijke politiek in dit land de wijzers hierin gelijk gaat zetten. De kosten van gratis openbaar vervoer voor 65-plussers wonend in Rotterdam komt grotendeels ten laste van de gemeentelijke begroting (in 2012 circa 6 miljoen euro). De discussie moet eigenlijk gaan over gelijke behandelingen van minima, ouderen onder elkaar en tussen 65-plussers ten opzichte van andere plaatsen (soms zeer nabij Rotterdam, want bijvoorbeeld Schiedam en Nieuwerkerk aan den IJssel kent het gratis vervoer met de RET niet).

Verschillen

We gunnen natuurlijk alle ouderen zo goedkoop mogelijk (of gratis) openbaar vervoer. Maar waarom zou de oudere in de ene stad anders worden behandeld dan in de andere stad? De verschillen tussen Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn erg groot.

De kortingsregelingen voor 65-plussers stammen nog uit de tijd dat zij over het algemeen na pensionering in armoede leefden en zij kortingen heel goed konden gebruiken in hun levensonderhoud.

Het mooiste zou zijn als alleen mensen met een minimaal inkomen - of uitsluitend AOW – tot op zekere hoogte een beroep konden doen op gratis of gereduceerd openbaar vervoer in hun stad door middel van stringente bijzondere bijstand van de sociale diensten. Bijvoorbeeld zoals in Den Haag.

We beseffen dat hiervoor weer een ambtelijk apparaat nodig is om dat te gaan regelen en te controleren. Voor de overigen – jong en oud – zou je alleen de kortingsregelingen kunnen laten gelden die voor de ov-chipkaart landelijke van toepassing zijn.

Met zo’n landelijke regeling houd je het een stuk eenvoudiger. Het vergt in Rotterdam wel een impopulaire maatregel die (sommige) politieke partijen niet durven te nemen. Met name de SP niet want die is, nogal simplistisch, een groot voorstander van gratis openbaar vervoer.

Gratis bestaat niet

Gratis bestaat eigenlijk niet écht. Het zijn altijd de anderen die – vaak de normale tarieven betalend – het moeten opbrengen voor de kortings- en gratis reizigers. Of heel indirect worden alle belastingbetalers in een gemeente daarvoor omgeslagen. Zoals in Rotterdam dus waar circa 6 miljoen euro per jaar voor deze verworvenheid voor alle 65-plussers is uitgetrokken.

Waarom moeten alle 65-plussers gratis openbaar vervoer krijgen, terwijl er genoeg zijn die (tegenwoordig) dankzij hun pensioenen over een goed inkomen beschikken dat soms zelfs hoger is dan dat van jongere mensen die nog volop moeten zwoegen? De allerhande bestaande kortingsregelingen zijn eigenlijk al voldoende voor 65-plussers.

Bij de Nederlandse Spoorwegen bijvoorbeeld kan op aanvraag van een ov-chipkaart met 40 procent korting worden gereisd als men ouder is dan 65 jaar en heeft men keuzedagen ‘gratis’ reizen met een voordeelurenabonnement (€ 60,- p.j.). Ook de NS zou zich eigenlijk aan één uniform nationaal systeem moeten binden. Zeker nu de ov-chipkaart overal in het land kan worden gebruikt.

Argument

Een politiek argument van gemeenten – ooit bedacht in Rotterdam – is dat als geen gratis openbaar vervoer wordt gegeven in de stad de ouderen om financiële redenen ‘achter de geraniums’ blijven zitten. Als dat een reden moet zijn voor gratis stadsvervoer, dan kan men nog talloze andere voorzieningen bedenken die gratis zouden moeten zijn. Wij betwijfelen zeer of dat een reden kan zijn om gratis openbaar vervoer aan te bieden.

Want waarvoor gaan mensen meestal ‘gezellig’ de straat op? Juist! Vaak om te winkelen, uit te gaan of om – bijvoorbeeld – ‘iets’ te doen te hebben, zoals familiebezoek.

Macro-economisch gezien kan openbaar vervoer natuurlijk niet gratis zijn. De kosten van personeel en materieel zijn aanzienlijk. Gratis openbaar vervoer voor bepaalde groepen betekent dus dat de derving aan inkomsten op anderen worden verhaald.

Tenslotte is het zeer de vraag of je inkomenspolitiek moet bedrijven via het openbaar vervoer. Binnen de kortste keren komt men op het idee om alle eerste levensbehoeften te gaan subsidiëren. Is het lage btw-tarief hiervoor al niet voldoende?

Medewerker Jan Booister van deze site, vroeger politiek commentator, is sinds kort 65 jaar geworden. Hij schrijft: ,,Ik weet niet wat me overkomt. Ik krijg een goed pensioen en daarbovenop AOW! Ik ga er honderden euro's in inkomen op vooruit! Ik verbaas me hogelijk. Ik heb die AOW helemaal niet nodig.’’

Daling te doen

Mijn pensioen betekent daling van inkomen, maar dat is te doen. Tenzij ik zoals heel veel pensionado's opeens zestien keer per jaar op vakantie wil. Ja, dat kost wat. Dus van mij mag die AOW vele malen lager. Maar dan allemaal!

Die AOW was ooit bedoeld om mensen van de armoede af te houden als ze 65 waren geworden. Maar de VVD vond dat dan iedereen die uitkering moest krijgen en nu hebben we een probleem. Zoals de VVD ook de aftrek van hypotheekrente - ook bedoeld voor de kleine beurs - voor iedereen wilde laten gelden en zie ook hier de huidige problemen.

En dan kan ik ook nog gratis met het openbaar vervoer. Natuurlijk, ik heb meteen mijn ov-chipkaart laten aanpassen. Voor de lol, want ik heb er nog steeds geen gebruik van gemaakt.

Ik fiets liever, of wandel. Maar het is van de zotte dat ik ook er nog eens gratis reizen met de RET bij krijg. Hoezo armoede? vraag ik mij vertwijfeld af. O zeker, er zijn mensen die in de knel komen.

Nou ja, room bij mij - maar dan ook bij iedereen bij wie dit kan - inkomen af en trek een en ander wat gelijk. Want nu kan die rijke weduwe uit Kralingen gratis met de tram naar Blijdorp waar ze met haar gratis RotterdamPas ook nog korting krijgt op het entreegeld.''

Je kunt hierover van mening verschillen. Maar laten we die discussie ook een keer voeren.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met De Oud-Rotterdammer.