‘Lincoln’: Woorden, heel veel woorden

18 februari 2013 door Ronald Glasbergen

Maar Steven Spielberg vergeet de beelden niet

,,Mijn films worden vaak door beelden vertelt, niet door woorden,’’ vertelde Spielberg over zijn nieuwste film ‘Lincoln’, ,,maar in dit geval kregen beelden de tweede plaats achter de immense kracht van de taal en de aanwezigheid van Abraham Lincoln.’’

Dat lijkt in eerste instantie door de film bevestigd te worden.

In de film wordt veel gesproken. Dat past bij het onderwerp: de gang van zaken rond de dertiende wijziging van de Amerikaanse grondwet aan het eind van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861 – 1865).

Politiek
Het onderwerp ís de politiek: afschaffing van slavernij of het einde van de oorlog. Het is begin 1865 er zijn al meer dan 700.000 doden. Het land is oorlogsmoe. Veel parlementsleden ook.

De republikeinse president Abraham Lincoln (Daniel Day-Lewis) wil een eind maken aan de slavernij, maar dat betekent voortzetting van de oorlog.
Dat is de tegenstelling die door het parlement loopt; einde aan de oorlog of door blijven vechten tegen de slavernij. Het gaat dus over politiek en dat betekent in een democratie: veel woorden.
Spielberg schuwt die woorden niet. Maar blijft zichzelf als beeldenmaker in tweede instantie toch trouw. Dat zie je in de belichting en de berookte en beroete atmosfeer van de binnenruimten.
Het licht van batterijen kaarsen, flakkerend in de avond, die bleke veelal ongezonde gezichten verlichten, herinnert aan Stanley Kubrick’s meesterwerk ‘Barry Lyndon’ (1975).

Sterke vrouw
Een president die lange dagen doorbrengt in doorrookte ruimten tussen vergadering en papierwerk en familie wier steun hij nodig heeft, maar waar hij in de vorm van zijn sterk aanwezige vrouw (Sally Fields) haast voor dezelfde door de oorlog gedreven dilemma’s staat.

In het parlement speelt de president als uitvoerende macht geen directe rol. Juist daar spelen de woorden een nog grotere rol. Thaddeus Stevens (Tommy Lee Jones) steelt er de show als de schitterend scheldende aanvoerder van de republikeinse anti-slavernij fractie.
Het is leerzaam om te zien hoe in die tijden (tot ongeveer 1850) de Republikeinen de vooruitgang in hun vaandel hadden en de Democraten de behoudzucht. En allen gebruiken ze veel, heel veel woorden.

Toekomst
Woorden die staan in het script van Tony Kushner (‘Munich’), die op zijn beurt het boek van Doris Kearns Goodwin (‘Team of Rivals: The Political Genius of Abraham Lincoln’) volgt, terwijl zij op haar beurt de bronnen van tijdgenoten en archieven uit die cruciale beginmaanden van 1865 volgt.

Dat waren de maanden waarin volgens Spielberg de toekomst van de moderne democratie meer dan ooit op het spel stond. Dat is het goeie aan de film.
Het politieke ‘gedoe’ van democratie speelt de hoofdrol. Mooi is het niet altijd, er is soms moed voor nodig en je wast er desondanks je geweten niet helemaal mee schoon. Een tikje didactisch? Ja. Maar prachtig uitgelicht en Tommy Lee Jones en vooral Daniel Day-Lewis zijn geweldig. Day–Lewis heeft de eerste prijzen (BAFTA) al binnen.

Zijn het de woorden die de film bepalen? Ja, dat past bij het onderwerp en wat Spielberg en Day-Lewis doen, is meer dan toevoegen. Wat ze doen is film maken.