Op naar meerstemmige democratie

30 januari 2014 door de redactie

Binnenkort, 19 maart, zijn er weer verkiezingen. Ditmaal voor de gemeenteraad. Hoogste tijd om eens de schrijnende primitiviteit van ons kiesstelsel aan de kaak te stelen.
Dat is inmiddels een soort van 19e eeuw relict in de 21e eeuw.
De kiezer heeft namelijk sinds jaar en dag in ons kiesstelsel maar één stem!

Met die ene stem wordt hij geacht voor, in principe vier jaar lang, het oordeel over een aanzienlijk aantal complexe maatschappelijke problemen te geven. Dat is natuurlijk niet te doen. Verkiezingen waarin de kiezer enkel één stem heeft zijn eigenlijk non-verkiezingen..
De oplossing is ‘meerstemmigheid’.

Eurovisie Songfestival
Het Eurovisie Songfestival is ‘meerstemmig’.
Waarom het systeem van het Eurovisiesongfestival niet toegepast op ons kiesstelsel? Iedere kiezer krijgt 10 stemmen, i.p.v. 1!
Een D66’er aan wie ik dit idee voorlegde, wees mij er op dat binnen zijn partij zo’n stelsel van meerstemmigheid gebruikt wordt om kandidaten in volgorde te plaatsen op de kieslijst.
Nou breekt me de klomp… heeft D66 een waar kroonjuweel in huis, veel meer een waarachtig kroonjuweel dan het districtenstelsel - waarin immers vele stemmen verloren gaan, want daar geldt ‘winner takes all’ - doen ze er ‘extern’ niks mee.
De voordelen van meerstemmigheid zijn immers evident.
Een voorbeeld. Iemand stemt gewoonlijk Groen Links, maar heeft eigenlijk ook wel sympathie voor de SP, en eigenlijk wil deze kiezer een links kabinet, maar daarvoor is deelname van de PvdA onontbeerlijk. Welnu, hij geeft 5 stemmen aan de Groen Links, twee aan de SP, en twee aan de PvdA. Hij houdt zowaar nog een stem over. Deze Groen Linkser vindt Arie Slob van de ChristenUnie een goed kamerlid. Die waardering kan hij in het nieuwe stelsel tot uitdrukking brengen. Hij brengt zijn laatste stem op hem uit.

Middenpartij
Voor de CDA als typische middenpartij is het ‘meerstemmenstelsel’ zelfs een uitkomst. Stel een CDA-er wil een midden-links kabinet .Dan geeft hij zeven stemmen aan zijn eigen partij en drie aan de PvdA. Stel hij wil een midden-rechts kabinet. Hij geeft zeven stemmen aan zijn eigen partij en drie aan de VVD.

Stel men is een geheide VVD-er, maar tevens erg pro milieu. Bij de eigen partij is aandacht voor het milieu geen prioriteit, om het maar eens eufemistisch te zeggen. Hij geeft 6 stemmen aan de VVD, 3 aan Groen Links en… zelfs 1 aan de SP (!).
Kortom, de uitslag van een Tweede Kamerverkiezing via het ‘meerstemmenstelsel’ zal zeer verrassend zijn, zeker… maar de Kamer zal daardoor qua samenstelling wél een meer getrouwe afspiegeling vertonen van de wil van de kiezer dan in het huidige eenstemmige stelsel.
Hetzelfde geldt uiteraard ook voor gemeenteraad en provinciale staten. En wellicht zou het ‘Eurosong-stemmen’ ook de Europese verkiezingen populair kunnen maken…
Waarom voeren we dat ‘meerstemmenstelsel’ eigenlijk niet in? Dankzij de computerisering van onze samenleving is dat technisch bezien eigenlijk enkel een kwestie van een goed computerprogramma en uiteraard een dito stemmachine.

Geen probleem
De (juridische) invoering is al evenmin een groot probleem. Die invoering immers kan door een eenvoudige wijziging van de Kieswet. Het moeizame traject van Grondwetswijzing, waarin tot heden alle voorstellen tot staatsrechtelijke vernieuwing zijn vastgelopen – denk aan de gekozen burgemeester - hoeft men immers niet te begaan.
Kortom, het ‘meerstemmenstel’ zal de kloof tussen kiezer en politiek misschien niet helemaal dichten - vertegenwoordiging is natuurlijk nooit helemaal één op één - maar het zal die kloof in elk geval heel wat kleiner maken. En aldus een behoorlijk stuk politieke onvrede weg nemen.

Pure winst dus voor de huidige – wankele - democratie van Nederland.