De (on)macht van burgemeesters

25 juni 2014 door de redactie
De (on)macht van burgemeesters

De politicoloog Benjamin Barber was de belangrijkste spreker op het Jaarcongres van de VNG (Vereniging van Nederlandse gemeenten) op 17 en 18 juni, jl. in Drechtsteden.
Barber was ooit politiek adviseur van Bill Clinton. Grote bekendheid kreeg hij door zijn boek ‘Jihad vs Mc World’ (1995).

In zijn nieuwste boek ‘If Mayors rule the world: dysfunctional nations, rising countries’ (oktober 2013) stelt hij dat niet de staten maar de burgemeesters van de steden bepalend zouden moeten zijn op wereldniveau.

Politicoloog Benjamin Barber stelt dat niet de staten maar de burgemeesters van de steden bepalend zouden moeten zijn op wereldniveau. Foto: Vereniging Nederlandse Gemeenten

Dichtbij
Burgemeesters staan immers dichter bij de mensen dan landelijke politici. Ze zijn pragmatischer, zij houden zich bezig met concrete oplossingen voor concrete problemen.
Ook als die problemen landelijk of zelfs wereldwijd spelen is de burgemeester onze man of vrouw volgens Barber. ,,Kijk maar naar duurzame energie,’’ stelt Barber. ,,De meeste initiatieven daaromtrent ontstaan lokaal.’’
Globale problemen vergen globale oplossingen. En daarvoor is globale samenwerking nodig. ,,Tussen burgemeesters,'' volgens Barber. Daarom stelt hij een wereldwijd parlement van burgemeesters voor: ,,…deze pragmatische, oplossingsgerichte, ervaren mensen hebben de juiste aanpak om problemen als bv de opwarming van de aarde aan te pakken. Als we dat niet doen, zullen de progressief die wel en de conservatief die niet gelooft in ‘global warming’, allebei snel verdrinken.’’

Belangrijker
Is het waar wat Barber beweert?
De toename van het belang van het burgemeesterschap is inderdaad ook in Nederland een trend. Voorbeelden te over. Ga maar na wat er zich zoal heeft voorgedaan de laatste paar maanden.
De burgemeester van Bunnik startte een campagne voor een eerlijker kinderpardon. De helft van de Nederlandse burgemeesters onderschreef dat initiatief.
We zagen vervolgens de Leidse burgemeester succesvol strijden om pedofiel Benno L. onderkomen in zijn gemeente te bezorgen tegen grote weerstand in.

Burgemeester Ostendorp van Bunnik startte een campagne voor een eerlijker 'kinderpardon'. De helft van de Nederlandse burgemeesters onderschreef dat initiatief. Foto: RTV-Utrecht

En recent zagen we dat de burgemeester van Apeldoorn vrij gemakkelijk er in slaagde Volkert van der G. in een centrumwijk in zijn stad onder te brengen.
Al is daarbij veelzeggend de opmerking die een van die wijkbewoners maakte tegenover de gretig toegestroomde pers: ,,Volkert van der G. dat gaat nog wel, maar… een pedofiel, daar moeten ze bij ons ook niet mee aankomen…”

Amersfoort
Hoezeer vrees en afkeer inzake pedofielen heerst, heeft zojuist onze eigen oud-wethouder Lucas Bolsius mogen merken in zijn hoedanigheid van burgemeester van Amersfoort.
En tevens ook hoe beperkt zijn bevoegdheden als burgemeester eigenlijk zijn. Hij kan de betreffende ex-delinquent, die thans een onderkomen heeft boven een kinderopvang, niet verplichten om elders te gaan wonen.
Hij heeft de man andere woningen aangeboden, maar deze heeft die geweigerd. En zolang er geen ‘verstoring van de openbare orde’ optreedt (art. 172 Gemeentewet), kan de burgemeester niks.
Kortom de Nederlandse burgemeester is een heel andere burgemeester dan die Barber voor ogen heeft. Bij hem is dat duidelijk de Amerikaanse burgemeester. Dat is een man of vrouw met veel méér bevoegdheden dan de Nederlandse. Een soort stadspresident.

De Nederlandse burgemeester is een heel andere dan de Amerikaanse. Hij heeft maar weinig te vertellen. Dat heeft burgemeester Lucas Bolsius gemerkt in zijn hoedanigheid als burgemeester van Amersfoort.

De Amerikaanse burgemeester is dan ook ruim voorzien van politieke legitimiteit, want het is een ‘gekozen’ en niet een ‘benoemde’ burgemeester.

Discussie
En een gekozen burgemeester… die hebben wij dus niet.
Wel is de discussie over al dan niet een gekozen burgemeester weer eens hevig losgebarsten.
Wat dat betreft komt politicoloog Benjamin Barber op het juiste moment.
Momenteel wordt namelijk in de Eerste Kamer het initiatiefontwerp van de hand van D66-Tweede Kamerlid Schouw behandeld om de zinsnede ‘de benoemde burgemeester’ uit de Grondwet te schrappen.
Een grondwetswijziging is in Nederland, zoals bekend, verre van eenvoudig. Eerst moet het wetsontwerp tot grondwetswijziging met eenvoudige meerderheid door beide Kamers geloodst worden. Vervolgens moet het wetsontwerp na landelijke verkiezingen opnieuw door beide Kamers worden aangenomen met tweederde meerderheid.
Er is dus, hoe dan ook, nog een lange weg te gaan.

Door toedoen van, geharnast tegenstander van de gekozen burgemeester, PvdA-senator Klaas de Vries is de discussie over voor- en nadelen van een gekozen burgemeester weer hoog opgelaaid.

Indien de door Schouw gewenste grondwetswijzing tot stand komt, zou vervolgens bij ‘gewone’ wet (aanpassing Kieswet) het gekozen burgemeesterschap geregeld kunnen worden. Of dat door directe keuze of door keuze door de gemeenteraad zal gaan, daarover kan dan later in alle vrijheid beslist worden.

Tegenstander
Inmiddels is in de Eerste Kamer door toedoen van PvdA-senator Klaas de Vries, een geharnast tegenstander van de gekozen burgemeester, de discussie over voor- en nadelen van een gekozen burgemeesterschap weer hoog opgelaaid.
Stel dat Klaas de Vries de poot stijft houdt en niet a la Adri Duyvestein op het laatste moment toch door de bocht gaat, dan heeft de coalitie een groot probleem. Niet dat de VVD de samenwerking met de PvdA daarom zou opzeggen, dat is het niet. De VVD is nooit een groot voorstander geweest van de gekozen burgemeester, om het zacht uit te drukken.
Wat dat betreft zal het gaan als met de zojuist afgeblazen superprovincie - de fusie van Noord-Holland, Flevoland en Utrecht - het paradepaardje van Plasterk. Vervelend, maar geen breekpunt.
Anders ligt dat natuurlijk bij D66. Het afstemmen van het initiatief Schouw, zal onvermijdelijk met zich brengen, dat D66 zijn gedoogsteun aan het kabinet intrekt. Dan is het tweede kabinet Rutte zijn einde nabij.

Barbertje moet hangen, is een oud gezegde in Nederland, dat telkens weer actueel blijkt. Zie boven!
 

 

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.