De ruime mazen van het internet

23 februari 2015 door Jan van der Tak

(Een van onze trouw reagerende mensen is Jan van der Tak. Hij blijkt een oer-Rotterdammer te zijn. Wederom goed leesbaar heeft hij een gastbijdrage gemaakt over zijn zorgen over internet en de informatiesamenleving. Plaatsing van dit artikel wil niet zeggen dat de hoofdredactie van Rotterdam Vandaag & Morgen het met zijn mening eens is).

Sinds 2006 hanteert Nederland de Europese Richtlijn voor opslag van telefoon- en internetdata, waarbij niet de inhoud maar wel het tijdstip, duur, locatie en de identiteit van de afzender en ontvanger worden bijgehouden.

Deze registratie toont dus veel over iemands privéleven, gewoonten en sociale relaties. Moeten wij dit wel willen? Ruim een jaar geleden oordeelde het Europese Hof van niet doch tot op vandaag heeft Fred Teeven de uitspraak van het hof naast zich neergelegd en eigenlijk zoekt hij naar een uitweg.

Vrijheid
Privacy is in Nederland een groot goed en geeft ons de grootst mogelijke mate van vrijheid er vanuit gaande dat niemand die vrijheid zal misbruiken. Dit principe zou moeten gelden voor de burger, het bedrijfsleven maar zeker voor onze overheid. De ervaringen van onze ouders hebben ons geleerd dat een slecht willende overheid niet te vertrouwen zal zijn, duizenden zijn ooit met gebruikmaking van de bevolkingsregisters weggevoerd. Dit syndroom zit nog steeds in onze genen en sindsdien is onze privacy ons heilig.
Maar bestaat privacy nog nu onze overheid inmiddels een grote zo niet de grootste verzamelaar van metadata blijkt te zijn. En niet alleen door het bewaren van al ons dataverkeer maar bijvoorbeeld ook door ons te verplichten steeds meer diensten via het internet af te handelen, middels het Burger Service Nummer, Diagnose Zorg Combinaties, Financiële transacties, etc. om zo een elektronisch burgerprofiel samen te stellen, liefst real-time.

Camera’s
In Rotterdam – maar ook in vele andere steden – kan de Nederlander zich niet meer verplaatsen zonder gevolgd te worden door camera’s, via onze OV kaart, via kentekenregistratie en sinds kort ook door middel van kenteken-parkeren. We zijn inmiddels met ons doen en laten overal te volgen. Dit alles natuurlijk om ons te beschermen.
Maar hier blijft het niet bij, ook het bedrijfsleven maakt voortvarend gebruik van de mogelijkheden met een keur aan klantkaarten en loyaliteit programma’s. Als je aan alle mogelijkheden denkt wordt het beangstigend, de burger is volledig traceerbaar en herkenbaar te profileren, zijn gangen, eetgewoonten, inkomsten, uitgaven en zelfs gedachten zijn zonder moeite in kaart te brengen. Voor bedrijven als Samsung, Apple, Google en consorten is het inmiddels een miljarden business.
Vandaag al kan men van ieder van ons een compleet profiel produceren door het oogsten van de losse data rondom onze gewoonten en voorkeuren. Krijgt u af en toe een telefoontje van een voor u onbekend bedrijf? Waarschijnlijk bent u dan geprofileerd als een potentiele klant. Tientallen bedrijven zijn hiermee al dagelijks bezig, als u het niet gelooft adviseer ik u een proefabonnement bij www.mediaprofiler.nl te nemen, u zult verbaast zijn wat er over deze internetkrant bekend is.

Smart tv
Kortgeleden nog was er ophef over zogenaamde smart tv’s die de mogelijk hebben om ongemerkt beeld en geluid bij ons thuis op te nemen Een mogelijkheid die overigens onze computers en smartphones al jaren bieden. Maar de ontwikkeling staat niet stil. Een bedrijf als Facebook werkt nu al met gezichtsherkenning voor onze mobieltjes waardoor je binnenkort, door het maken van een foto van een willekeurige voorbijganger, aan zijn of haar adres en telefoonnummer kan komen.
Is dit nu wat bedoeld wordt met individuele vrijheid of is George Orwells ‘1984’ inmiddels werkelijkheid? En is het hiervoor dat ons Ministerie van Justitie is omgedoopt tot Ministerie van Veiligheid en Justitie?
Steeds meer mensen twijfelen en hebben zich verenigd om te trachten het volgen van Nederlanders die geen kwaad in zin hebben een halt toe te roepen, soms met kleine succesjes. Zo heeft het gerechtshof in Amsterdam kort geleden het opslaan van kentekenregistraties onwettig genoemd waarop onze overheid uiteraard onmiddellijk in beroep ging. Maar in feite is het een achterhoedegevecht. De ontwikkelingen op het gebied van burger traceerbaarheid gaan letterlijk en figuurlijk met de snelheid van het licht.

‘Reageerders’
Waarom vertel ik dit hier allemaal? Niet slechts om nog maar eens te wijzen op de risico’s van het internet dat was ons natuurlijk allang bekend, toch? Wel omdat hier op ‘Vandaag&Morgen’ reageerders zonder achternaam al diverse malen zijn verweten anoniem te reageren, alsof anoniem nog bestaat. Het valt hierbij op dat degenen die hier moeite mee hebben meestal geen inhoudelijke reactie hebben maar slechts de anonieme reageerder even de maat willen nemen en dan gaat het zelden om een compliment. Men noemt de reageerder dan smalend ‘reaguurder’, een samentrekking van reactie en (on)guur.

Ik heb dit ook een paar maal mogen ervaren, mijn identiteit hier ‘Johannes’ (de doopnaam van vele Jannen) wordt niet door eenieder begrepen. Echter, had ik mij de fictieve naam Jan Janssen aangemeten dan had er geen haan naar gekraaid. Doen we dus de volgende keer.

Pseudoniem
Anderzijds wordt hier ook vanuit de redactie soms onder pseudoniem gereageerd maar dit terzijde. Waarom geeft een pseudoniem op internet ophef? Is men soms vergeten dat het voor journalisten heel gebruikelijk is om artikelen te ondertekenen met ‘Van onze verslaggever’. Dit fenomeen moet ook de redactie van deze internetkrant toch al tientallen jaren bekend zijn.
Zelf vind ik het te begrijpen (en geen probleem) dat sommigen niet met de volledige naam reageren, het geeft je meer vrijheid om je hart te luchten zonder dat je door werkgever, familie of buren erop wordt aangesproken. Bovendien geeft het ook een stukje vrijheid om je te ontworstelen aan de ‘privacy-stolp’ welke internet tegenwoordig over onze gemeenschap heeft gevormd. Internet is nu eenmaal allesomvattend en vergeet nooit. Doe een beetje moeite en met behulp van Google, What’s app, Twitter, en Facebook alsmede de vele hobbysites als Schoolbank, Linkdin etc. kan men, met slechts gebruik van bekende gegevens als naam en woonplaats, al binnen de kortste keren veel persoonlijke gegevens over een reageerder te weten komen.

Het is niet anders, maar ook ‘Johannes’ probeert zijn profiel zoveel als mogelijk te beschermen, locatieservice staat op de Smartphone uit, klantkaarten heb ik niet en als de caissière van de Mediamarkt naar mijn postcode vraagt krijgt ze een resoluut nee. Dus op internet doe ik niet anders en gebruik ik pseudoniemen. Ik zwem zo veel mogelijk door de mazen van het internet. Niet omdat ik wat te verbergen heb maar gewoon omdat het kan en bovenal omdat ik niet weet wat er nog gaat komen.

Je moet het ze niet te makkelijk maken natuurlijk.