Karel Doorman en ‘De Japanse Weg’

09 maart 2015 door Manuel Kneepkens

Bij ‘de Japanse Weg’ zou men allereerst kunnen denken aan ‘de weg van het Zen-Boeddhisme’. Concreet: aan de fameuze 88-tempelsroute, een 1400 km lange tocht, die men kan lopen langs alle Boeddhistische tempels op het Japanse eiland Shikoku.
Maar… óók aan de man, die de weg van Hiroshima naar Nagasaki op vluchtte, vlak nadat de atoombom op Hiroshima gevallen was. Amper was hij in Nagasaki aangekomen of daar viel… de tweede bom!
Van een dodelijk Jericho naar een dodelijk Jeruzalem. En nergens een barmhartige Samaritaan.

Karel Doormanstraat
Maar ik denk bij ‘de Japanse weg’ aan de Karel Doormanstraat, hier in Rotterdam.
In 1942 immers voerde Karel Doorman het bevel over het geallieerde vloot in de Javazee.
Op 27 februari van dat jaar kwam het tot een zeeslag tussen de geallieerde en de Japanse vloot.
De slag in de Javazee die ruim zeven uur duurde, eindigde met de vrijwel gehele vernietiging van de geallieerde vloot. De Japanse vloot bleek met veel moderner kanonnen uitgerust - met een veel groter bereik.
Ook Doormans schip De Ruyter werd tot zinken gebracht. Een deel van de bemanning kon nog van boord maar schout bij nacht Doorman verkoos, naar oude marinetraditie, met zijn schip ten onder te gaan(!)
Die Slag in de Javazee was dus een (dodelijke) confrontatie met het gewelddadige Japan. Er bestaat gelukkig ook nog een geweldloos Japan.
Dat is het Japan van de haiku.

Een haiku is een klein, drieregelig vers met als lettergreepsysteem 5-7-5.
Men mag gerust stellen dat buiten Japan vooral in Nederland de beoefening van het haiku – vers bloeit, niet in het minst in Rotterdam.
De beroemdste haiku is de kikvors-haiku van Matsuo Basho (Ueno 1644, Osaka 1694)

Furuike
Kwazu tobikomu
Mizu no oto

De oude vijver
Een kikker springt er in
Het geluid van water

Met mate
Houdt Nederland van poëzie? Ja, met mate. Met heel grote mate. Een gedicht kan de gemiddelde Nederlander niet klein genoeg zijn (sic!). Zodoende misschien de grote populariteit van de haiku in ons land.
Kortom, als er één middel is om de bevolking van Nederland te poëtiseren, dan is dat wel door de haiku.
Dat was de reden om mij, nu inmiddels zeven jaar geleden, als volgt tot het college van B en W te richten:
Geacht college van B en W, zou het niet aanbeveling verdienen, zeker in het kader van ‘Rotterdam Vredesstad’ om de Karel Doormanstraat te ‘pacificeren’ door het aanbrengen van een aantal haiku-tegels in de trottoirs aldaar?

Antwoord van B en W:
Ja, wij gaan de Japanse weg op!
Wij stellen voor het initiatief van raadslid K. ‘De Japanse Weg’ graag 5000 euro beschikbaar.
Dat betekent dat in de Karel Doormanstraat maximaal 6 haiku’s kunnen worden gerealiseerd.
Het Centrum Beeldende Kunst (CBK) zal gevraagd worden om een haiku-wedstrijd onder de Rotterdamse bevolking uit te schrijven.
Voorts stellen wij voor dat uit de door de Rotterdammers ingezonden haiku’s een keuze gemaakt zal worden door een commissie bestaand uit raadslid K. als voorzitter plus de hoofdambtenaar Stadscentrum en de hoofdambtenaar Buitenruimte.

Namens het College van B en W
De (toenmalige) burgemeester I. (Opperpoëet) Opstelten

Budget
Voor de zes uitverkoren haiku’s, zie de Karel Doormanstraat. Hier volgen er nog zeven, die de jury ook graag geplaatst had willen zien. Maar het budget liet dat dus niet toe. Op is op!

Niks zonnebril!
Lijkje van regendruppels
Herfst in Rotterdam!

*

U noemt het maanlicht
gouden hoektand van de nacht
bent u soms tandarts?

*

Nacht hangt boven mij
in zwarte inkt gedompeld
droom ik of dicht ik?

*

Hoor, een bromvlieg zoemt
verward in de vitrage
Een huisdier extra

*

Als God een wind laat
gaat dan mijn vlieger omlaag
De vraag van een kind

*

Mateloze tijd!
Gedichten spatten uiteen
in regendruppels

Het meest gecharmeerd was de jury van de volgende haiku:

Is het aangenaam
een Dode Dichter te zijn?
Vraag het Heer Dante!

Belg
Helaas, de dichter, ene Herman van Rompuy, bleek geen Rotterdammer, maar een Vlaming! Diskwalificatie was onvermijdelijk. Het wedstrijdreglement liet niet anders toe.
De jury heeft niettemin gemeend genoemde Herman van Rompuy als troostprijs toe te moeten zenden de ‘bescheiden’ brochure ‘Waarom Rotterdam de ware hoofdstad van Europa is!’.

Zou het niet mooi zijn als we ieder jaar een haiku in de Karel Doormanstraat er bij zouden leggen, zodat tenslotte heel de Karel Doormanstraat met haiku’s geplaveid zal zijn? Dat zou Rotterdam cultureel wereldwijd op de kaart zetten.
Het aanbrengen van een nieuwe haiku zou op de eerste dag van de jaarlijkse Vredesweek kunnen geschieden of op de eerste dag van Poetry International of alternerend.
Ik weet het wij leven in tijden van bezuiniging, zeker op de kunsten. Maar jaarlijks 1 haiku erbij, daar kan de gemeente Rotterdam zich toch geen financiële buil aan vallen?

Gemeenteraad en B en W van Rotterdam - ik val aan, volg mij - aan de slag met de Karel Doormanstraat!