Rotterdam slachtoffer luchtaanvallen (2)

23 augustus 2015 door Geert-Jan Laan
Rotterdam slachtoffer luchtaanvallen (2)

(Vervolg van vorige week)
De Britse bombardementen hielpen natuurlijk niet om de aanvankelijk bijzonder pro-Britse houding van de Rotterdamse bevolking te stimuleren. In Rotterdam was de bevolking in meerderheid sociaal-democratisch gezind en dat hield zeker in anti-nazi.
Halverwege de jaren dertig kon zelfs de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP, de voorganger van de PvdA) een meerderheidscollege vormen.


Eind jaren dertig, met een oorlogsdreiging om de hoek, deed de SDAP haar democratische plicht en vormde een breder college met wat toen nog heette ‘de burgerlijke partijen’ zoals de liberalen. Opmerkelijk was ook dat – nog voor het Duitse bombardement van 14 mei 1940 – het aantal leden van de NSB in Rotterdam nog niet de helft was van dat in andere grote steden zoals Utrecht, Den Haag en Amsterdam.

Piloten
Er zijn voorbeelden van Rotterdamse burgers die hebben geprobeerd neergeschoten Britse piloten toch te helpen. Zo maakte een Britse Blenheim bommenwerper op 16 juli 1941 een noodlanding op het oude Dierentuinterrein bij de Kruiskade. Juichende Rotterdamse burgers begroetten ze als helden. De Duitsers waren razend en wilden de stad Rotterdam een boete van 100.000 gulden opleggen. De nog net in functie zijnde burgemeester Oud wist dat te voorkomen met een oproep af te zien van verdere demonstraties.

‘Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog’ van J.L. van der Pauw. is naar mijn mening (GJL) hét standaardwerk over de gebeurtenissen in Rotterdam.Op 7 augustus 1941 maakte een Britse Wellington bommenwerper een noodlanding bij het dorp Westmaas, ongeveer 10 kilometer ten Zuiden van Rotterdam. De bevolking hielp direct met geld, voedsel en burgerkleding om de Britse vliegeniers te laten ontsnappen. De Duitsers stuurden gelijk 350 soldaten die alle mannelijke bewoners tussen de 18 en 40 jaar op een schoolplein verzamelden.

Mishandeling
Uiteindelijk bleven er 14 verdachten over die allemaal onder zware mishandeling werden verhoord. Zes verdachten werden onschuldig verklaard en vrijgelaten. Drie verdachten werden schuldig bevonden en veroordeeld tot gevangenisstraffen van 10 jaar tot levenslang. Vijf werden ter dood veroordeeld. Dat vonnis werd al op 14 augustus 1941 voltrokken.
Op 28 januari 1942 vielen opnieuw 71 doden en waren er 55 gewonden bij een RAF-aanval in en buiten het havengebied.
Een dagboekschrijver notuleerde dat deze bombardementen ,,tijdelijk de stemming ten opzichte van de geallieerden bederft.’’
Maar hij voegde daar aan toe: ,,De Duitsers zorgen er steeds zelf voor met hun toenemende terreur dat de bevolking als reactie op de geallieerde bombardementen de Duitsers zeker niet met vriendelijker ogen zou bekijken.”

Verwoesting
Het zwaarste geallieerde bombardement werd op 31 maart 1943 uitgevoerd door de Amerikaanse luchtmacht. In de woonwijken Bospolder, Tussendijken, Spangen, Marconiplein, Hudsonstraat en Zoutziederstraat werden 4600 woningen verwoest of ernstig beschadigd.
Net als op 14 mei 1940 wakkerde een felle wind het vuur aan waardoor het verwoeste gebied aanzienlijk groter was. Er waren maar liefst 401 doden te betreuren. Er waren 112 gewonden en 16.500 mensen raakten dakloos.

Opmerkelijk was dat het aantal leden van de NSB (hier twee die burgemeester Oud molesteren) in Rotterdam nog niet de helft was van dat in andere grote steden zoals Utrecht, Den Haag en Amsterdam.Nadat de gemeentelijke brandweer faalde omdat de aansluiting op nieuw aangelegde blusleidingen niet klopten wist de Duitse brandweer uiteindelijk het vuur onder controle te krijgen. Gewone Duitse Wehrmachtsoldaten en matrozen van de Kriegsmarine probeerden vaak met gevaar voor eigen leven burgers uit de brandende huizen te krijgen. Zo liet een Duitse Wehrmacht-soldaat zich nat spuiten om een vrouw uit een brandend huis te redden. Vergeefs. Direct na de bevrijding is geprobeerd de schuld van de brand in Duitse schoenen te schuiven. Maar in dit geval volkomen ten onrechte.

Strategie
De Nederlandse regering in Londen werd eindelijk wakker. De geallieerden beloofden beterschap, maar daar kwam ook bij dat Rotterdam aan strategische belangrijkheid verloor. Er was vrijwel geen scheepvaartverkeer meer. Zelfs de Zweedse ertstankers die via Rotterdam Duitsland van ijzererts voorzagen voeren alleen nog maar naar Emden vanwege de gevaren van de geallieerde luchtvloten.
Samenvattend kunnen we zeggen dat bij de geallieerde bombardementen na 14 mei 1940 ongeveer 550 doden zijn gevallen en 291 gewonden.

Dat is, in vergelijking tot de duizenden doden bij de bombardementen in Duitsland, misschien niet veel. Maar bij een 'zorgvuldiger oorlogsvoering' had dat toch aanzienlijk minder kunnen zijn. De vergeten bombardementen... Misschien toch nog een herdenking op 31 maart op het Marconiplein. Toen immers kwamen 401 Rotterdammers om. De helft van 14 mei 1940.

(Ik heb bij de samenstelling van dit verhaal uitgebreid gebruik gemaakt van het boek ‘Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog’ van archiefmedewerker J.L. Van der Pauw. Naar mijn mening hét standaardwerk over de gebeurtenissen in Rotterdam in die periode. GJL)

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.