Tribunaal over de kruisraketten (1)
Het zogeheten ‘Tribunaal voor de Vrede’ over de kernwapenproblematiek en de plaatsing van kruisraketten in het bijzonder.
Het college van het Tribunaal voor de Vrede, bestaande uit zeven hoogleraren recht en één Europarlementariër, hoorde in de Laurenskerk verklaringen aan over de kernwapenproblematiek. De zittingen van het college namen drie dagen in beslag.
Op zaterdag 21 september 1985 deed het college zijn uitspraak: gelet op het massaal vernietigende karakter van kernwapens, moet worden aangenomen dat de beginselen van het humanitair oorlogsrecht wordt geschonden. Zowel de zittingen als de uitspraak kregen veel belangstelling in de media.
Voorbereiding
In december 1984 waren de voorbereidingen zover gevorderd, dat voldoende zekerheid bestond dat het beoogde tribunal d'opinion doorgang zou kunnen vinden.
Het Tribunaal voor de Vrede gaf een persconferentie waarop werd aangekondigd dat in september van 1985 een Belgisch-Nederlands tribunaal inzake de kernwapenkwestie zou worden gehouden.
Benadrukt werd dat zoveel mogelijk naar een onpartijdige oordeelsvorming zou worden gestreefd. Zowel voor- als tegenstanders van de kernbewapening zouden worden gehoord. Iedereen die dat wenste zou tot 1 mei 1985 zich kunnen aanmelden of een verklaring kunnen indienen.
En die aanmeldingen en verklaringen kwamen er. Opmerkelijk was die van een ridder in de Militaire Willems Orde(!), die in zijn verklaring wees op het oorlogsverbod in de Japanse grondwet, welk verbod zijns inziens door andere staten zou moeten worden overgenomen. Van alle kanten werd het probleem van de kernbewapening en het gebruik van kernwapens belicht.
Op dinsdag 3 september 1985 werd door het Tribunaal voor de Vrede een persconferentie belegd over de zittingen van het college in de Laurenskerk. Daar werd uit de doeken gedaan wie er werden verwacht als getuigen. Eén van de dagbladen berichtte hierover:
,,Op het Vredestribunaal in Rotterdam komen mensen met zeer uiteenlopende visies op kernbewapening aan het woord: van de ex-secretaris-generaal van de Navo, Joseph Luns, tot de dissidente ex-militair en kernwapen-bestrijder Meindert Stelling, van ICTO (Interkerkelijk Comité voor Tweezijdige Ontwapening) tot IKV (Interkerkelijk Vredesberaad)."
Ook werd de samenstelling van het college bekend gemaakt. Voorzitter was prof. mr. J. Soetenhorst - de Savornin Lohman, Amsterdam. Leden waren de hoogleraren prof. dr. A. Beirlaen, Brussel, prof. mr. Th.C. van Boven, Maastricht, prof. mr. drs. J.Th. Degenkamp, Groningen, prof. dr. L.W. Nauta, Groningen, prof. J. Tapia Valdés, oud minister van Justitie in de regering Allende in Chili en prof mr. P.J.I.M. de Waart, Vrije Universiteit Amsterdam.
Bram Peper
De zittingen van het College in de Laurenskerk werden op donderdag
19 september geopend door de burgemeester van Rotterdam dr. Bram Peper. ,,Voor elke man, voor elke vrouw, voor elk kind," zo zei hij in zijn openingswoord, ,,hebben we een voorraad van vier ton TNT - een vrachtwagen vol voor een gezin van vijf personen. Niemand kan meer volhouden dat een dergelijke wapenvoorraad iets te maken heeft met de bescherming van ons leven en onze eigendommen."
Vervolgens werd de net teruggetreden secretaris-generaal van de NAVO mr Joseph Luns gehoord, als eerste getuige inzake het onderwerp kernwapens en militaire strategieën. Voor diens getuigenverklaring was grote mediabelangstelling. Luns gaf een historisch betoog over de ontwikkeling van de atoombewapening en benadrukte het belang van een geloofwaardige afschrikking. Daarnaar gevraagd door het College, antwoordde de heer Luns dat de Amerikaanse president in voorkomend geval de beslissing neemt over het gebruik van atoomwapens, zo mogelijk na overleg met de bondgenoten. Typerend voor zijn denken was zijn uitspraak over het gebruik van kenwapens: ,,Als zou worden vastgesteld dat die juridisch niet geoorloofd zijn, zal dat praktisch niets veranderen."
Na de heer Luns werd de nucleaire afschrikking ook verdedigd door Benthem van den Berg, van het Institute of Social Studies. Hij meende dat het recht diende te worden aangepast, in die zin dat er rechtsregels dienden te worden ontwikkeld met betrekking tot de afschrikking.
Vervolgens ging Rob de Wijk (Instituut Clingendaal) in op de rol van de kernwapens, die in toenemende mate alsmaar bruikbaarder worden, wat volgens hem een buitengewoon gevaarlijke ontwikkeling was.
Ook de volgende spreker, kapitein ter zee b.d. G.J. van de Griendt (en zwager van toenmalig minister-president Lubbers), benadrukte het gevaar van de kernbewapening. Hij betwijfelde of na inzet van kernwapens een escalatie tot een totale nucleaire oorlog voorkomen zou kunnen worden.
Keuze
De juridische beoordeling van deze militaire situatie werd door Mr. Meindert Stelling verwoord. Daarbij werd aangehaakt bij de conclusie van de Verenigde Naties inzake kernwapens, dat de mensheid voor een keuze staat: óf overgaan tot ontwapening, óf de vernietiging onder ogen zien.
De conclusie was dat de kernbewapening strijdig is met de Grondwet, omdat de taakopdracht van de krijgsmacht is de samenleving te beschermen, niet te vernietigen. Maar ook omdat de kernbewapening onverenigbaar is met het verbod van genocide, aangezien dat verbod niet alleen de daadwerkelijke genocide strafbaar stelt, maar ook de voorbereidingen daarvoor. De kernbewapening moest volgens Stelling worden aangemerkt als het treffen van voorbereidingen voor genocide.
Vervolgens kwamen de diverse aspecten van de gevolgen van het gebruik van kernwapens aan de orde. De psychiater Van Blaaderen-Stok gaf aan dat de mens niet was toegerust om onder crisissituaties rationele beslissingen te nemen. Zeker niet wanneer de uitroeiing van de mensheid het gevolg van die beslissing zou kunnen zijn.
De polemoloog Hylke Tromp stelde dan ook dat het defensiebeleid reeds tientallen jaren werd gekenmerkt door een gebrek aan werkelijkheidszin. De verschillende scenario's waren gebaseerd op een fictie. De afschrikkingstheorie zou zijns inziens dan ook eerder als een religie moeten worden gezien dan als een rationele benadering van de veiligheidsproblematiek.
De Rotterdammer Loek Elfferich verbond het bombardement op Rotterdam van mei 1940 met de dreigende nucleaire vernietiging. Hij stelde dat alleen die dreiging al een destructieve uitwerking had op het menselijk bestaan.
Vervolgens vertelden twee overlevenden van de atoombommen op Japan over hun ervaringen. De Nederlander René Schäfer overleefde als krijgsgevangene in Nagasaki de atoombom op die stad.
De Japanner Yoshihiro Tsutsui overleefde de atoombom op Hiroshima en vertelde dat in september 1985 nog meer dan 100.000 mensen leden aan de gevolgen van die aanval. Hij pleitte voor een verbod van kernwapens.
In aansluiting op deze verklaringen over de verschrikkingen van bombardementen gaf de arts Verheggen, voorzitter van de NVMP, ( de Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie) aan dat medische zorg onmogelijk zou zijn na een kernaanval.
Drama
De hoogleraar Quispel ging in op de nucleaire winter, die het resultaat zou zijn van een atoomoorlog. De gevolgen zouden even dramatisch zijn voor het noordelijk als het zuidelijk halfrond.
De verloskundige An Merckx vertelde over de gezondheidsproblemen ten gevolge van de atoomproefnemingen: ziekten, waaronder veel kanker, miskramen, doodgeboren of mismaakte kinderen. Mensen zijn als gevolg daarvan bang voor de toekomst. Zij zei dat verloskundigen regelmatig werden geconfronteerd met de vraag of het wel een juiste beslissing was geweest om een kind geboren te laten worden.
(Wordt vervolgd, met de zittingen van 20 en 21 september waarin werd ingegaan op de effecten van het bezit van kernwapens)
.gif)
