Vrije meningsuiting gebaat bij openheid
Steeds meer serieuze media op internet gaan ertoe over reacties van mensen alléén te accepteren als zij over een geldig e-mailadres (niet eenmalig) beschikken en zij onder eigen naam hun ei leggen (mag zeker ook kritisch zijn).
Vrije meningsuiting is een groot goed alleen is dat uit de klauw gelopen omdat allerlei figuren zich verschuilen achter ‘nicknames’, voornamen waarbij je moet raden wie dat is, of zelfs iets veranderde officiële achternamen waardoor de afzender ook niet te traceren is. Soms worden achter de anonimiteit van die nicknames dreigementen geuit aan instellingen of personen.
Zie ook de actuele column van Geert-Jan Laan.
Modereren
Op deze kwestie heb ik in 2008 al gewezen in een opiniestuk voor Villa Media, de journalistieke informatiesite. Lees hier mijn bevindingen toen.
Het verschuilen achter allerlei bijnamen begint zo langzamerhand uit de klauw te lopen. Zowel rechtse als linkse media bedienen zich ervan. Er wordt natuurlijk wel ‘gemodereerd’ – lees gekeken of de reacties door de wettelijke beugel kunnen – maar vaak niet meer dan dat.
Romanschrijver en cultuurfondsmedewerker H.M. van den Brink heeft in een opinie in NRC Handelsblad daarover recent al een goede analyse geschreven, refererend aan de actie van minister Asscher om ironisch op Facebook allerlei anonieme ‘reaguurders’ aan te pakken.
Van den Brink: ,,Een van de redenen lijkt me dat anonimiteit bij het spuien van meningen heel gewoon is geworden, het is bijna een recht! Terwijl anonimiteit gif is voor een open samenleving, voor ieder menselijk verband. Het zorgt voor wantrouwen en angst en staat daarom op gespannen met de vrijheid van meningsuiting: je weet nooit van waar de volgende aanval komt, maar wel dat de dader onzichtbaar zal zijn.’’
Extreem
Anonimiteit in reacties en op sociale media speelt in op onbewezen beweringen en leidt tot extreme stellingnames. Bij papieren kranten werd dat vroeger (en eigenlijk nog steeds) geselecteerd op de inhoud van de lezersbrieven en vooral op de betrouwbaarheid van de afzender. Zelden kwam het voor dat de redactie meldde dat de naam van de lezer bij de redactie bekend was.
Als kleine Rotterdamse site heeft ‘Rotterdam Vandaag & Morgen’ daar niet zoveel last van. Van den Brink nam bij Elsevier – toch een vooraanstaand magazine en tegenwoordig ook site – de proef op de som. Op de online reacties maakte hij met succes een account aan onder het pseudoniem ‘Bivakmuts’. Nu zal bij een gezaghebbende site als Elsevier ongetwijfeld gecheckt zijn op het opgegeven e-mailadres. Maar toch! Dus als men echt wil is de redactie in staat om de ware afzender te achterhalen.
Daarom mijn pleidooi al in 2008 om in reacties van serieuze media die ertoe doen met werkelijke naam en toenaam ervoor uit te komen dat men een bepaalde (kritische) mening heeft. Voor tuig en straattaal zijn er genoeg andere mogelijkheden zoals GeenStijl, nota bene een smoezelige dochter van de Telegraaf Media Groep (TMG), enz. Kennelijk is niks vies als je er geld aan kunt verdienen. Hetzelfde is het geval met PowNed die uit de openbare omroepruif van ons allen mee-eet en in feite ook is ontstaan dankzij GeenStijl.
Reaguurders
Op onze site Rotterdam Vandaag & Morgen, die vooral door gepensioneerde vrijwilligers wordt volgeschreven, houdt vrijwel iedereen zich daaraan. De meesten gebruiken hun ware naam. Van de trouwe ‘reaguurders’ die dat niet doen (Wim, Johannes, Francis H.) controleert onze eindredacteur regelmatig of hun e-mailadres bestaat. Sterker nog, een van hen (‘Johannes’) levert soms als gastauteur onder zijn echte naam een mooie Rotterdamse bijdrage aan de site.
‘Francis H’ is onze huisfotograaf Rinus Vuik. En Roberto Timero is natuurlijk heel herkenbaar als Rob Timmer, onze eindredacteur. Een klein wereldje dus bij ons. Binnenkort als we toch een aantal veranderingen doorvoeren misschien alleen maar volle echte namen in reacties toestaan?
Niettemin, waarom zouden zij al niet vrijwillig in hun reacties hun volle echte naam publiceren? Zijn ze bang dat er iemand bij hen op de stoep komt te staan of hun ruiten ingooit? Dat lijkt mij een overdreven bangheid. Het zijn geen mafketels van Feyenoord die aan de samenleving schijt hebben. Zelfs een ex-Eerste Kamerlid voor de PVV als Ronald Sørensen durft het aan om zijn naam voluit te geven. Van hem kunnen Johannes en Wim nog wat leren.
Veiligheidskleppen
Een andere serieuze site in Rotterdam, Versbeton, heeft veel meer last van anonymi en pseudoniemen ondanks allerlei veiligheidskleppen zoals het opgeven van een e-mailadres. Hoofdredacteur Eeva Liukku heeft mij al gemeld dat zij daaraan iets wil gaan doen.
Misschien dat als dat met deze site gebeurt, er meer serieuze lezers komen? Want vaak denk ik ook, dat de dragende verhalen door deze lezers kennelijk met een korreltje zout worden genomen. Dat zal toch niet de bedoeling zijn? Soms kan klein maar betrouwbaar ook heel fijn zijn.
.gif)
