Een ketelbinkie in krantenland (15)
- Mijn acht maanden in ‘Dallas’ -
Begin mei 1990 was het duidelijk dat het einde van Het Vrije Volk in zicht was. Er waren via Pieter Storms, die met financier Joep van den Nieuwenhuyzen zijn ‘Krant op Zondag’ wilde beginnen, ook gesprekken om Het Vrije Volk als zelfstandige krant bij hem onder te brengen. Dat lukte niet.
Geert-Jan Laan vertelt: Maar onze correspondent in Londen Louis Velleman had goede contacten met de Britse tycoon Robert Maxwell, eigenaar van onder meer de tabloid Daily Mirror (oplage rond drie miljoen elke dag) die met ‘The European’ al de continentale Europese markt op was gegaan. Misschien wilde hij meer.
In diezelfde maand mei organiseerden wij van Het Vrije Volk nog een zogenaamd ‘Blijvers Bal’ in het Inntel-hotel aan de Schiedamse Dijk in Rotterdam. Er waren al veel redacteuren vertrokken en we wilden de ‘blijvers’ nog een keer verwennen. Het werd een vrolijke bijeenkomst met natuurlijk als slagschaduw een sombere toekomst.
Drie dagen daarna was de afspraak met Robert Maxwell in Fleetstreet in Londen. Omdat ik ooit in Londen in het Engels mijn middelbare schoolexamen had gedaan had ik op mij genomen twee A4-tjes op te sturen en de situatie van Het Vrije Volk in het Engels toe te lichten.
Op het eerste A4t-je zette ik the death of a newspaper en op het tweede the birth of a newspaper. In het kort de hopeloze situatie van Het Vrije Volk maar ook de kansen voor een nieuwe progressieve krant op tabloid (dus half) formaat.
De dag na het ‘feest’ in het Inntel vlogen hoofdredacteur Gerard Krul en ik naar Londen. Daar werden we door Louis Velleman bijgepraat over wat voor type die Robert Maxwell eigenlijk was.
Robert Maxwell was een Tsjechische jood die in 1940 op 17-jarige leeftijd was gevlucht naar Engeland. Daar had hij gelogen over zijn leeftijd en direct dienst genomen in het Britse leger.
Vanwege zijn voor Engelsen uitzonderlijke talenkennis werd hij al snel betrokken bij inlichtingenwerk en tegen het einde van de oorlog was hij ook gepromoveerd tot kapitein. Toen wij hem ontmoetten noemde hij zich ook het liefst ‘Captain Bob’. Hij werd ook wel ‘The Publisher’, De Uitgever genoemd.
Hij had op dat moment ook een wetenschappelijke uitgeverij en tientallen kranten over de hele wereld. Zijn voornaamste tegenstander was die andere, veel rechtsere tycoon, Rupert Murdoch die uiteindelijk de slag zou winnen. Maxwell had voor Labour in het Lagerhuis gezeten en zijn kranten steunden bij verkiezingen ook Labour.
Zo rond het middaguur die dag in mei 1990 werden Gerard Krul en ik toegelaten tot een sjiek penthouse op het gebouw van de Daily Mirror, toen nog gevestigd aan de krantenboulevard Fleetstreet. In een aanpalend vertrek, zo konden we goed horen, zat Maxwell te lunchen met een aantal van zijn hoofdredacteuren.
Hij was met zijn zware stem veel aan het woord. Het viel ook op dat wanneer hij een grapje maakte er heel snel en uitbundig werd gelachen. Na een klein uur hoorden we die zware stem telefoneren uit een ander vertrek. Hij kafferde zijn hoofdredacteur van The European in Brussel behoorlijk uit. De man deed in zijn ogen kennelijk weinig goed.
Daarna een stilte en een deur zwaaide open. Maxwell betrad het penthouse. In zijn hand herkende ik de twee A4’tjes die ik had geschreven.
Hij bekeek ons beiden en wees op de papieren. ,,Wie heeft dit geschreven?”
Ik wees op mijzelf.
Hij richtte zich tot mij en wees op Gerard Krul: ,,Wie is hij?’’
Ik zei: ,,De hoofdredacteur van Het Vrije Volk”.
Opnieuw tot mij: ,,En je wilt hem hierbij hebben?”
Dat bevestigde ik. Een kort knikje en we konden gaan zitten.
Hij ging achter een bureau zitten en nam het woord. Inderdaad, hij zag niets in een overname van Het Vrije Volk maar dat tweede plan, de introductie van een nieuwe progressieve krant op tabloid formaat, sprak hem zeer aan.
Maar daar moest eerst onderzoek naar worden verricht. Dat onderzoek moesten wij begeleiden en hij zou ons daarvoor betalen. Zijn kleine donkere oogjes begonnen wat ondeugend te twinkelen: ,,Ik heb nog een geheime dochteronderneming in Nederland. Dat is Intomart die de Nederlandse luister- en kijkcijfers rapporteert. We houden dat geheim omdat we niet willen dat bekend wordt dat dit bureau in buitenlandse handen is.”
Hij greep zijn telefoon en beval zijn secretaresse: ,,Bel Hartsuiker in Hilversum.” Hartsuiker, de baas van Intomart was snel aan de lijn. Maxwell dicteerde: ,,Ik heb hier twee jonge Nederlandse journalisten die met een goed plan voor een nieuwe krant in uw land zijn gekomen. Ik wil dat u ze facilitair gaat steunen zoals bij het zoeken naar en inrichten van een kantoor en het benodigde onderzoek. Ze nemen contact met u op.’’
Hij legde de telefoon neer en keek mij weer aan. ,,Zo en wat gaan we verdienen?”
Onze beider salarissen lagen op dat ogenblik op ongeveer een ton per jaar in Nederlandse guldens. ,,Iets in de richting van 150.000 Nederlandse guldens?” probeerde ik. Ik zag dat de rekenmachine in zijn hoofd de guldens omzette in Britse ponden.
,,Ik maak er 125.000 gulden van. U moet ook een bijdrage leveren.”
En opnieuw tot mij: ,,Geldt dat ook voor meneer Krul?”
Ik knikte. ,,Dat is dan uw besluit,” sprak hij. Hij belde zijn secretaresse om een overeenkomst op te komen nemen.
Toen zij weer weg was om het uit te tikken kreeg hij iets profetisch over zich. Hij liep naar het raam aan de kant waar zich continentaal Europa bevond en sprak meer tegen zich zelf dan tegen ons: ,,Ik heb de European. Ik zal De Hollander hebben, de De Deen, De Duitser, De Zweed, misschien wel De Fransman.’’
Als een soort Napoleon stond hij daar.
De uitgetikte contracten kwamen terug. ,,Ik teken nog niet,”' zei ik: ,,Mijn advocaat zal er eerst even naar moeten kijken. ,,Krul sloot zich bij me aan. Een goedkeurend knikje van zijn kant.
Hij belde opnieuw zijn secretaresse: ,,Bel de helikopter.”
We kregen een ferme handdruk met de tekst: ,,Ik ga zo naar boven en jullie voorlopig met de lift naar beneden.”
In een nabijgelegen pub in Fleetstreet keken Krul en ik elkaar aan.
,,Goeie genade. Wat we nu hebben meegemaakt. En wat doen we?”
(De serie 'Ketelbinkie in krantenland' zal vanaf deze week gedurende vier weken eenmaal per week verschijnen.)
.gif)
