Misverstanden over het Wilhelmus
Het Wilhelmus, sinds 1932 ons nationale volkslied, geldt als het oudste volkslied ter wereld.
Het in de zestiende eeuw, door Marnix van Sint-Aldegonde geschreven lied, is anno 2017 onderwerp van gesprek onder de Nederlandse bevolking, in positieve maar ook negatieve zin.
Een volkslied benadrukt op geen enkele wijze zo sterk het nationalisme dat onder de volkeren der aarde nog altijd leeft. Het verschaft elke natie een eigen identiteit, en een gevoel van verbondenheid wordt met het zingen ervan bekrachtigd.
Mensen kunnen zeer emotioneel worden bij het horen van 'hun volkslied'' in den vreemde en zijn tot tranen toe geroerd.
De huldiging tijdens een internationaal sportevenement is een mooi voorbeeld. Met het hijsen van de nationale vlag, onder het spelen van het volkslied van de winnaar, kunnen de emoties hoog oplopen.
De beleving
Kijk eens naar een interland op tv, als de teams staan opgesteld, en het volkslied wordt gespeeld.
Het ene team zingt met zichtbare trots mee, terwijl het andere, in dit geval Nederlandse team er belabberd bij afsteekt. De lippen gaan nauwelijks van elkaar, en met strakke koppies wordt ons volkslied 'ondergaan'. Er volgt zelfs een opluchting als 'het' voorbij is. Dit zegt veel over de beleving van dit toch wonderschone lied, welliswaar uit de zestiende eeuw, en dat is een verdomd lange tijd geleden.
'Onbekend maakt onbemind'. Dat gaat zeker op voor ons volkslied. Wie o wie is bekend met de inhoudelijke tekst en context waarin het Wilhelmus is geschreven, en mag dit van onze landgenoten worden verwacht? Nee, het is hen nooit bijgebracht omdat het onderwijs er geen aandacht aan heeft besteed. Geen 'jong geleerd is oud gedaan' dus, en is het Wilhelmus anno 2017 voer voor vogels. Onterecht!
Foto hierboven: Deze twee dames van het Nederlands dames hockey
team zingen 'vrij
onverveerd' het Wilhelmus (Bron: TV-beeld van NOS Sport)
De Nederlandse taal
Waar heel veel Nederlanders moeite mee hebben en wat een beletsel vormt om affiniteit te hebben met ons volkslied, is terug te voeren naar a. het bijvoeglijk naamwoord Duitse en b. de regels van het eerste couplet: ‘Ben ik van Duitse bloed’ en ‘Den koning van Hispanje heb ik altijd altijd geëerd’.
Foto links: Marnix van Sint-Aldegonde draagt zijn lied voor aan de Prins van Oranje. Oorspronkelijk geschilderd door Jacob Spoel, leefde van 1820 tot 1868. (Bron: Members.home.nl)
Eerste couplet
Wilhelmus van Nassouwe
Ben ik, van Duitsen bloed, (Duits of diets:des volks en/of Nederlands)
Den vaderland getrouwe (vaderland = geboortestreek)
Blijf ik tot in den dood.
Een Prinse van Oranje
Ben ik, vrij onverveerd, (=zonder vrees)
Den Koning van Hispanje
Heb ik altijd geëerd.
In 1932, toen Nazi-Duitsland in opkomst was, te worden geconfronteerd met ‘ben ik van Duitse bloed’ is een heel andere ervaring. Ook destijds was de betekenis van Duitse slechts bij ingewijden bekend. Onder Duitse of Dietse werd in de zestiende eeuw 'des volks' en ook Nederlands verstaan. Het had met de natie Duitsland geen enkele verbintenis, die bestond toen nog niet, maar maakte deel uit van Het Heilige Romeinse Rijk, geen staat op zichzelf, maar een politiek verband van wereldlijke en kerkelijke gebieden dat in 1806 ophield te bestaan. Duitse kan met een gerust hart worden gezongen, en lukt het niet om dit woord uit de strot te wringen, dan is Dietse een aanvaardbaar compromis.
Afbeelding hiernaast: Portret van Marnix van Sint-Aldegonde. (Bron: Members.home.nl)
Prins van Oranje
'Heb ik den koning van Hispanje(Spanje) altijd geëerd'. O, Willem van Oranje dweepte met de vijand, koning Philips II van Spanje! Onbegrip en schaamte alom. Ten onrechte: Willem van Oranje kwam tegemoet aan de eisen en/of voorwaarden die de koning van Spanje aan hem stelde om een oorlog te vermijden. Hij wilde zijn volk dus behoeden voor een oorlog die uiteindelijk toch uitbrak en tachtig jaar duurde. Deze oorlog met Spanje staat dan ook bekend als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).
Conclusie
Het Wilhelmus is een mooi lied, maar dat het pas in 1932 werd ingevoerd als ons volkslied is een tikkeltje laat.
Vanwege het ontbreken van kennis over de context waarin het Wilhelmus is geschreven, alsmede een verkeerde aanname van het bijvoeglijk naamwoord Duitse, mist het de aansluiting met 'het vaderland-gevoel' van de twintigste eeuw. Maar het is een lied dat meer verdient! Het weet namelijk al meer dan 450 jaar de afstand tussen toen en heden te overbruggen.
Ik pleit dan ook voor het invoeren ervan als verplichte kost in het lager onderwijs. Nee, niet gaan zingen voor de aanvang van de eerste les... We zijn en blijven Nederlander, en die houdt niet van overdrijven!
Noot: De muziek van het Wilhelmus is van de Nederlandse componist van Duitse origine Johann Wilhelm Wilms.
Van 1815 tot 1932 was 'Wien Neerlands Bloed' het volkslied. De tekst is gemaakt door Hendrik Tollens ter gelegenheid van het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815. Dat is, naar mijn gevoel, een 'tenen krommend' lied, terecht vervangen door het Wilhelmus.
.gif)
