'Anima Obscura': over onsterfelijkheid

Gesamtkunstwerk – een enigszins ouderwets 19e-eeuws woord wellicht – maar opera’s en theaters combineren al honderden jaren dans, muziek, zang en kostelijke decors. Desondanks lijkt het volledig van toepassing op de indrukwekkende, ongeveer veertien episodes tellende uitvoering Anima Obscura van Scapino met het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Vrij vertaald: ‘duistere ziel’, het nieuwe dansstuk van Scapino Ballet Rotterdam.
Niet dat de ziel zelf duister is, maar er hangt een onvermijdelijk noodlot over het menselijk bestaan dat de mensheid, zo diep in de geschiedenis als wij weten, heeft gefascineerd. Het einde is de dood. Of toch niet?

Het verlangen naar onsterfelijkheid
Anima Obscura gaat “helemaal over het verlangen naar onsterfelijkheid,” vertelt artistiek directeur en choreograaf Nanine Linning in een video in het digitale programmaboekje. Dood en eeuwig leven – “the stuff religions are made of,” zou je kunnen zeggen. En misschien is, met de enorme vooruitgang in wetenschap en techniek, die onsterfelijkheid wel dichterbij dan ooit.
Anima Obscura slaagt erin het idee van de – juist nog onbereikbare – onsterfelijke ziel, of een ziel die versmelt met de machine en dan niet meer is wat we als menselijke soort koesteren, overtuigend te verbeelden en verklanken. Nanine Linning zegt daar zelf over: “Aan de andere kant: als ik nu tweehonderd jaar erbij krijg, verandert de waarde van het leven. Iedere dag is [nu] uniek omdat je niet weet of je er morgen nog eentje hebt.”

Episodisch narratief
Fascinerende thematiek, waar Anima Obscura een prachtig, in episoden gedanst narratief van maakt, dat – zoals een goed ‘totaalkunstwerk’ betaamt – telkens een aspect van het geheel en van de voortreffelijke vertolkers openbaart. Het stuk doorloopt deels de geschiedenis; deels zien we puur verlangen verbeeld, deels zien we de strijd om aan de dood te ontsnappen. Dansers die Danteaans tegen de muren van hun bestaan opkruipen, vergeefs doorvechtend tot hun laatste snik: een combinatie van zang, beeld, muziek en rake choreografische uitdrukkingen van leven dat zichzelf viert, zich verzet tegen de dood, er uiteindelijk aan moet toegeven. Alles in een compositie van Nanine Linning.
Onsterfelijk Requiem
Zij neemt ons mee – samen met de dansers van Scapino, de bijdragende kunstenaars, videomakers, met Brahms onsterfelijk mooie ’ Ein deutsches Requiem gespeeld door het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van Guiseppe Mengoli, met muziek van Yannis Kyriakides en Remy van Kesteren, en het Laurens Symfonisch Koor. Op het podium staan, zoals in een opera, sopraan Aphrodite Patoulidou en bariton James Atkinson.
En alles begint met een prachtig gedanst duet - je zou er Adam en Eva in kunnen zien - waarin je al veel bewegingen uit het vervolg herkent. In den beginne was het woord. We passeren onderweg schitterende momenten. Aan het einde zijn we terug op het podium in een onzekere, energetisch, rode onderwereld.
Dat zou zomaar het heden kunnen zijn.
Gezien op Hemelvaartsdag 29 mei in het Nieuwe Luxor.
De voorstellingen in het Nieuwe Luxor Theater zijn te zien in het kader van 'O. Festival for Opera. Music. Theatre'.