Docu 'Alreadymade' op IDFA zaait twijfel over Marcel Duchamp als maker van het urinoir
Alreadymade is een boeiende documentaire over de vraag wie er achter het wereldberoemde en invloedrijke kunstwerk Fountain zit. Was het daadwerkelijk van de beroemde kunstenaar Marcel Duchamp, die het claimde of was het van een vergeten vrouwelijke kunstenaar de temperamentvolle Dada-artieste barones Elsa von Freytag-Lorinhoven? De kunstexperts verdringen elkaar om hun gelijk te bewijzen, want er zijn vele belangen in het spel. Maar over welke Fountain gaat het eigenlijk? Het origineel uit 1917, dat anoniem werd ingezonden voor een expositie in New York en nog steeds onvindbaar is? Of de replica van Duchamp uit 1950? Al langere tijd zingen er speculaties rond over een vrouwelijke kunstenaar. Is het origineel daadwerkelijk van Duchamp en door hem ondertekent met R. Mutt of koos kunstenares Elsa van Freytag-Loringhoven voor deze ondertekening om anoniem te blijven?
Originaliteit, auteurschap en identiteit
Barbara Visser onderzoekt in haar film met behulp van gevonden materiaal de waarheid achter het kunstwerk. Er wordt gefocust op originaliteit, auteurschap en de identiteit van de kunstenaar. Er is daarbij aandacht voor de brief van Duchamp aan zijn zuster over een urinoir, dat werd ingezonden bij de Society for Independent Artists in New York door een vriendin. Een brief, die lange tijd werd afgedaan als een verzinsel van de kunstenaar. Maar was dat ook zo? Er is van het werk van Elsa het één en ander gevonden en bewaard gebleven. Interessant conceptueel werk, dat volgens Visser laat zien, dat de sculptuur van een urinoir ( lees Fountain) hier prima op aansluit. Bijzonder zijn ook de ontdekte bewegende beelden van Elsa, waardoor we een glimp kunnen opvangen van deze levendige vrouw. Het filmpje geeft tevens de tijdgeest aan waarin Elsa leefde. Het was praktisch onmogelijk om te bedenken, dat een vrouwelijke kunstenaar in die tijd zo’n invloedrijke rol van betekenis zou kunnen hebben gespeeld. De vooroordelen over vrouwen, de kunstwereld die nog steeds gedomineerd wordt door mannen en de voorbeelden in de geschiedenis van mannen, die zich het werk van een vrouw toe eigenen. Deze gegevens behoren tot de drijfveren van Visser en ze blijven je ook na de aftiteling nog steeds bezig houden.
IDFA; B. Visser (2023) Alreadymade; 67' Nederland
De documentaire Alreadymade komt in het voorjaar van 2024 in de bioscoop.
.gif)
