'Alle Wegen leiden naar Babel' Over geschiedenis als blauwdruk voor de Nieuwe Zijderoute

De Duitse politicus en staatsman Helmut Kohl zei het al in zijn Bondsdagtoespraak van 1 juni 1995: “Wer die Vergangenheit nicht kennt, kann die Gegenwart nicht verstehen und die Zukunft nicht gestalten," 'Als je het verleden niet kent, kun je het heden niet begrijpen en de toekomst niet vormgeven.' Dat is zeker waar voor wie meer wil weten over de Zijderoute die in feite al in 128 v. Chr. begon toen de Chinese diplomaat Zhang Qian door zijn keizer naar het verre westen werd gestuurd om bondgenoten te zoeken waarmee mogelijk (handels)contacten konden worden gelegd.
Nieuw leven voor de zijderoute
Tien jaar geleden kreeg de Zijderoute dankzij China nieuw leven. De aanjager daarvan is de Chinees president Xi Jinping. Hij wilde daarmee ongetwijfeld onderstrepen dat China een wereldmacht van formaat is. Dat is zeker het doel van het project van de Nieuwe Zijderoute ofwel Belt and Road initiative. Het resultaat daarvan is wereldwijd te zien in de vorm van nieuwe wegen, treinen en bruggen en andere technologische innovaties. De dadendrang van president Xi heeft ook geleid tot een enorme schuldenberg door de uitgezette buitenlandse leningen en forse schade aan het milieu.
Dadendrang en schuldenberg
Terwijl hij en zijn medestanders het tienjarig bestaan vierden van de Nieuwe Zijderoute likken veel landen hun economische wonden. Het dagblad Trouw meldde onlangs dat tientallen landen zijn opgezadeld met de aflossing van de buitenlandse leningen. In totaal gaat het om een bedrag van een biljoen dollar. Zeker 60 procent daarvan moet door landen met financiële problemen worden afgelost. Uitstel van betaling is mogelijk, maar China verhoogt dan wel het rentepercentage op de uitstaande lening.
Dat brengt de desbetreffende landen op het randje van faillissement of ze zijn min of meer al failliet. Trouw vatte in de kop van het artikel over de Nieuwe Zijderoute het resultaat van de Chinese buitenlandse leningen aldus samen: Wat heeft de Nieuwe Zijderoute opgeleverd? Halve bruggen, verdreven bevolking en heel veel schulden.
Bactra
Daan Nijssen legt de duizenden jaren voorgeschiedenis van de handelswijze haarfijn uit. Zijn onderzoek over het begin van de Zijdenroute van duizenden jaren geleden zette de auteur op het spoor van de diplomaat Zhang Qian in de stad Bactra. Dat was een handelsknooppunt en een smeltkroes van culturen in wat nu Afghanistan is. Daar bleek de vraag naar Chinese zijde heel groot. De diplomaat kwam op het idee om die handelswaar naar het verre westen te brengen.
Blauwdruk heden
De rest is geschiedenis van technologische ontdekkingen, culturen, kunst en religie en oorlogen. Zo bezien levert Nijssen het bewijs dat er niets nieuw is onder de zon. Het menselijk handelen van duizenden jaren geleden kan nu worden bestempeld als geopolitiek, machtsmisbruik, business – en verdienmodellen. Alle Wegen Leiden Naar Babel blijkt zo bezien een blauwdruk te zijn van de hedendaagse geschiedenis.
Reis terug in de tijd
Daan Nijssen. 2023. 'Alle Wegen Leiden Naar Babel'. Utrecht Omniboek ISBN:9789401918510 Prijs: € 29,50