Afgang-istan, 9/11 twintig jaar later
Na het einde van de Koude Oorlog dachten veel mensen dat een periode van vrede gebaseerd op het internationale recht in het verschiet lag. Het vredesdividend (besparing door ontwapening) zou het mogelijk maken om de economische wereldproblemen op te lossen en de sociale omstandigheden te creëren voor de wereldvrede. Velen geloofden George Bush Sr toen hij op 11 september 1990 het aanbreken van een “nieuwe wereldorde” aankondigde.
In 2001 was Rotterdam Culturele Hoofdstad van Europa. Met mijn vrienden uit de vredesbeweging organiseerden wij in dat kader de debatreeks Rondom Erasmus. Daarmee haakten wij in op de internationale oproep van de winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede om in het eerste decennium van de nieuwe eeuw een begin te maken met de bevordering van een Vredescultuur.
Met het motto Eerst de woorden dan de daden werd op 18 mei begonnen met het debat “De Verkenning” in de Laurenskerk. Voor oktober stond het tweede debat “De Pleidooien” op het programma. Maar toen kwam dinsdag 11 september in 2001 met de gewelddadige aanvallen op het WTC in New York en het Pentagon in Washington. We keken verbijsterd naar de beelden van vliegtuigen die zich in gebouwen boorden. En je dacht: "Verrek, dit is een goed gecoördineerde en meedogenloze aanval op een schaal zoals niet eerder is voorgekomen.”
Maar mij blijft vooral het beeld van een verbouwereerde president George Bush bij die in een eerste commentaar zich stamelend beperkte tot de vraag “Why do they hate us?”. Kort daarna verklaarde Robert M. Bowman, luitenant-kolonel b.d. van de Amerikaanse luchtmacht: “Meneer de President, u hebt het Amerikaanse volk niet de waarheid verteld over de reden waarom wij het doelwit van terrorisme zijn. Wij zijn het doelwit omdat we gehaat worden. En we worden gehaat omdat onze regering verfoeilijke dingen heeft gedaan.”
Wespennest “War on Terror”
Maar toen werd toch de War on Terror uitgeroepen. Ondanks dat het Taliban regime aan de VS vroeg om bewijzen te leveren van Bin Ladens betrokkenheid bij de aanslagen was het enige antwoord van Washington was: geef ons Bin Laden of wij gaan jullie bombarderen. De VS matigden zich aan om de rest van de wereld te beoordelen en te bestraffen. Wanneer en hoe zij dat wilden. Zo maakten zij duidelijk dat de bestaande wereld precies tegengesteld is aan de “nieuwe wereldorde” van Bush Sr. Vervolgens werden door de bombardementen een groot aantal onschuldige burgers gedood.
Dat het Al-Qaeda netwerk en Osama bin Laden voormalige bondgenoten zijn, die door de VS gebruikt zijn in de oorlog in Afghanistan tegen de Sovjet Unie, is een publiek geheim (zie (Unholy wars: Afghanistan, America and International Terrorism van John Cooley). De Afghaanse oorlog tegen de Sovjet Unie werd financieel gesteund door de VS en hun Saudische protégés. Alle methoden die de CIA al veel eerder gebruikte (“dirty tricks”) werden de moslim fundamentalisten door de CIA bijgebracht tijdens die oorlog.
De schreeuw om wraak die de media in de VS vulde diende echter het feit te verhullen dat hun regering verantwoordelijk was voor het beraamde onheil. Washington en Langley (CIA-hoofdkwartier) hielpen bij het vormen en ondersteunen van Al-Qaeda. En zo werd helaas de oude wijsheid “Bezint eer gij begint“ aan de militaire laarzen gelapt. En de constatering dat geweld een kwestie van ongeduld is werd weer eens opnieuw bewezen: Wraak en vergelding vormen toch echt de verkeerde aanpak van het terrorisme.
Afgangistan
Wie zich maar enigszins verdiept heeft in de geschiedenis van Afghanistan vanaf de vijftiger jaren van de vorige eeuw kreeg opnieuw het schaamrood op de kaken bij de berichtgeving over het optreden van de Taliban en de westerse reacties daarop. De chaos tijdens de abrupte aftocht van angstige Afghanen vormde een beschamende vertoning. Wat een geopolitiek onbenul en strategisch onvermogen. Met het teugtrekken van alle Westerse troepen worden de arme Afghanen verder aan hun lot overgelaten. Dan komen mij de tranen in de ogen wanneer ik de Minister van Defensie hoor zeggen: “We hebben de Afghanen laten zien dat het ook anders kan.” Tja.
Het Westen onder leiding van de VS, die zichzelf zo democratisch en beschaafd vinden, meenden gewapenderhand even de democratie aan de Afghanen op te kunnen leggen. Terwijl diezelfde beschaafde landen pas na veel vallen en opstaan er een paar eeuwen over gedaan hebben om een redelijk functionerende democratie te ontwikkelen. Hoe naïef kan je dan zijn om te denken dat je, in plaats van bottom-up met een bomb-down aan nation building kunt doen? Dat nu getuigt van een hoge mate van arrogantie van de macht.
In plaats van terreurbestrijding heeft deze ‘eindeloze oorlog’ het terrorisme alleen maar aangewakkerd. Een blinde vergeldingsactie uit wraak is totaal verkeerd uitgepakt. De War on Terror is uitgelopen op een compleet fiasco en een beschamende afgang. Volgens het project Costs of War - project van Amerikaanse politicologen heeft deze oorlog in Afghanistan alles bij elkaar meer dan 2300 miljard (!) dollar gekost. Ook kwamen enkele duizenden militairen om het leven, maar de Afghaanse bevolking brachten de grootste offers met naar schatting meer dan 100.000 burgerdoden. Bovendien werd het land armer, onveiliger en corrupter.
Ondanks gigantische bedragen aan steun en aan uitgaven aan wapentuig zijn de resultaten onthutsend te noemen. De “kruistocht” van George Bush Jr. werd letterkijk een doodlopende weg. Maar deze smadelijke nederlaag zal wellicht niet het einde betekenen van de War on Terror.
Terwijl enorme vraagstukken op de mensheid af komen, blijft het geopolitieke denken van de westerse politieke en militaire leiders in deze moderne tijd vooral steken in afgezaagde en gedateerde denkwijzen. Misschien moeten wij onze hoop vestigen op een uitspraak van die andere Amerikaanse president: Franklin Roosevelt:
“In de toekomst kijken wij uit naar een wereld die gefundeerd is op vier essentiële vrijheden”
In de hedendaagse tijd waarin de roep om transities niet van de lucht is zou daarom, uitgaande van het manifest van de Vier Vrijheden, een herwaardering en eerbiediging van het Handvest van de Verenigde Naties noodzakelijk en urgent zijn.
-S.jpg)
.gif)
