Heerema

27 oktober 2014 door Geert-Jan Laan
Onlangs onthulde Het Financiële Dagblad dat scheepsmagnaat Edward Heerema opgelicht was door een Maltees voor honderd miljoen euro met de belofte dat hij binnen 13 maanden voor deze investering 1,3 miljard euro zou vangen. Dankzij een paar oplettende Britse rechercheurs kon de zaak in de kiem worden gesmoord. Edward Heerema verkeerde in de veronderstelling dat hij met deze 1,3 miljard euro een gigantisch kraanschip zou kunnen financieren dat ingezet kon worden bij het verwijderen van onder meer olieplatforms op zee. Met een oppervlakte van 8 voetbalvelden het grootste offshore schip ter wereld.


Het schip was vernoemd naar zijn vader. De Pieter Schelte zonder de achternaam Heerema. De reden daarvoor lijkt duidelijk. Pieter Schelte Heerema was in 1946 veroordeeld wegens het lidmaatschap van de SS. In dat vonnis was geen rekening gehouden met de activiteiten van Heerema die via de zogenoemde Nederlandse Oost Compagnie (NOC) duizenden Nederlandse dwangarbeiders als zogenaamde SS Frontarbeiter in het voetspoor van de Duitse troepen in Rusland aan het werk had gezet. Zij droegen ook werkkleding die sterk leek op de SS uniformen. Een reden waarom de later zegevierende Russen weinig compassie toonden met deze dwangarbeiders.

Als onderzoeksjournalisten bij Het Vrije Volk waren we getipt door de Raad van Bestuur van het aannemingsconcern Stevin. Heerema probeerde een meerderheidsaandeel in Stevin te verwerven, maar zijn oorlogsverleden was nauwelijks bekend.

We belden met wat toen heette het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie in Amsterdam. De plaatsvervangend directeur A.J. Van der Leeuw was kort. ,,Kom maar langs. Het dossier ligt al klaar.”
Daarin vonden we alle details. In die tijd speelde ook het proces Menten en Heerema was bang dat hij een soortgelijk nader proces zou krijgen. Daarbij was ook een foto uit 1942 van zijn eerste huwelijk. Heerema in SS- uniform glimmend van genoegen de felicitaties van hoge nazi's in ontvangst nemend. Daaronder de Hohere SS und Polizefuhrer voor Nederland Rauter en de Nazi secretaris-generaal voor Financiën en Economische Zaken Rost van Tonningen.

Toen wij in de loop van 1978 deze verhalen in Het Vrije Volk publiceerden verscheen elke middag rond 13.00 uur – het tijdstip van het verschijnen van de eerste editie – een reusachtige Mercedes met de chauffeur van Heerema bij het kantoor van Het Vrije Volk aan de Rotterdamse Witte de Withstraat om even een krantje te kopen.

Later, toen Stevin al gefuseerd was met Volker kwam die nieuwe Volker-Stevingroep in grote problemen. Heerema had naar schatting twintig miljoen gulden op zijn aandelen verloren. In een terugblik in het boek ‘Onder Elkaar’ dat Rien Robijns en ik daarna schreven besloten we toch iets vriendelijks te zeggen over de ongetwijfeld grote zakelijke capaciteiten van de oude Heerema. Hij zat zwijgend op de eerste rij van de aandeelhoudersvergadering waarop de kleine aandeelhouders commissarissen en directie met een lawine aan beschuldigingen overspoelden.
Heerema zweeg en beende de zaal uit.

We overwogen toch nog even of het niet beter voor Volker-Stevin was geweest wanneer Heerema twee jaar daarvoor zich wel met de zaken had bemoeid.

Over de columnist

Geert-Jan Laan

Geert-Jan Laan (1943, Delfzijl) is mede-oprichter van Rotterdam Vandaag & Morgen en was tot en met 2016 mede-hoofdredacteur.

Laan begon zijn journalistieke carrière bij Het Vrije Volk en het Rotterdams Parool, werkte van 1970 tot 1975 als sociaal economisch redacteur bij Het Vrije Volk en bedreef tussen 1975 en 1982 samen met Rien Robijns onderzoeksjournalistiek, o.a. naar Lockheed/Northrop, OGEM, etc. Ze wonnen de persprijs 1980 en publiceerden samen vijf boeken.

Daarna werkte Laan tot 1990 als plaatsvervangend hoofdredacteur/directeur van Het Vrije Volk te Rotterdam. Via zijn eigen PR- en journalistiek productiebureau deed hij in 1991 ,in opdracht van Robert Maxwel, onderzoek naar de eerste Nederlandse tabloid.

Hij was tot 2003 hoofdredacteur van Nieuwsblad/Dagblad van het Noorden en was onder meer voorzitter van het Nederlands Persmuseum te Amsterdam. Tevens was hij voorzitter van de Commissie Dag van de Persvrijheid.

Stappen ze ooit over hun schaduw heen?
22 mrt
Stappen ze ooit over hun schaduw heen?
Haarza(a)kje
09 mrt
Haarza(a)kje
'Ouder uit wie het kind geboren is,' wat is dat?
06 mrt
'Ouder uit wie het kind geboren is,' wat is dat?
Roodkapje voor komende generaties
04 mrt
Roodkapje voor komende generaties
De “maareh-methode” van Den Haag
02 mrt
De “maareh-methode” van Den Haag
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.