Slow TV
Dag in dag uit keken miljoenen Zweden de afgelopen weken naar de trek van elanden. Den stora älgvandringen, ofwel 'De grote elandentocht', is een livestream van de Zweedse omroep SVT. Dat betekent urenlang kijken naar natuurbeelden van strategische punten waarlangs af en toe elanden passeren. Ongeveer 300.000 van deze grote dieren zijn namelijk begonnen aan hun jaarlijkse trek naar hun zomerweiden. Dit was de aanleiding voor SVT om een livestream op touw te zetten. (Den stora älgvandringen | SVT Play).
De elanden lopen elk jaar dezelfde route van ongeveer twintig kilometer. Langs deze route heeft de zender kabels aangelegd en 26 camera’s en zeven nachtcamera’s ter beschikking op vaste punten. Ook wordt gebruik gemaakt van een drone. Een team van vijftien mensen produceert de stream op afstand vanuit een controlekamer om de dieren niet te storen. De kijker moet soms urenlang wachten voordat er dieren langskomen. Niettemin trekt het programma’s een publiek van enkele miljoenen mensen. De kijkers krijgen een pushbericht wanneer de dieren in beeld verschijnen. In 2019 begon de omroep met de stream. Toen werden een miljoen mensen bereikt. Heden trekt de uitzending naar schatting negen miljoen belangstellenden.
Persagentschap Associated Press sprak met enkele trouwe kijkers. "Slapen? Vergeet het maar. Ik slaap niet", zegt mevrouw Malmgren (62). Met een voorraad kant-en-klaar maaltijden en koffie kijkt ze de hele tijd door. William (20) is aan het scherm gekluisterd. "Het is heel ontspannend om naar te kijken. Maar tegelijkertijd denk ik 'oh, daar is een eland, oh!'. Ik kan zelfs niet naar het toilet, want voor hetzelfde geld mis ik een eland." Ook Hanna (36) is enthousiast: "Je kunt ze observeren en deel uitmaken van hun natuurlijke leefomgeving op een unieke manier. Na urenlang naar een leeg bos te kijken, zie je plots hoe een eland de rivieroever nadert."
Volgens de productieleider is het een goedkoop programma voor de omroep en een geweldige manier voor de kijker om de natuur in huis te halen. Dit is overigens niet uniek voor Zweden. Ook de BBC televisie met Springwatch en het Nederlandse Vroege Vogels laten je in de nesten van vogels kijken tijdens het broedseizoen en ook die streams worden massaal bekeken.
Vooral in de Noordelijke landen van Europa is deze vorm van slow tv bij een grote publieksgroep populair. Het gaat dan om uitzendingen waarbij een langdurende gebeurtenis of activiteit in de volle lengte, het liefst zonder montage, wordt getoond. Meestal gaat het om een online stream maar soms wordt de stream ook via televisie uitgezonden. De kijkers kunnen onderling communiceren via een chatbox en dat wordt gretig gedaan. Een geramde formule blijkt de online stream te zijn, waarvan de hoogtepunten’ in een kortere tv compilatie worden getoond.
Noorwegen kent sinds 2009 een lange en succesvolle reeks slow tv programma’s. Toen begon de publieke omroep NKR aldaar met de uitzending van een treinreis door een camera in de bestuurderscabine te bevestigen van de trein van Oslo naar Bergen. De reis van zeven uur werd live zonder onderbreking of montage uitgezonden. Dit programma met de naam Bergensbanen – Minutt for minutt werd door 1,2 miljoen kijkers gezien. In 2011 trok de vijfdaagse bootreis langs de fjorden Hurtigruten – Minutt for minutt de helft van de Noorse bevolking als kijkers. Eenzelfde kijkerspubliek, tweeëneenhalf miljoen van de vijf miljoen Noren, was getuige van de twaalf uur durende Nationale nacht van het haardvuur. Daarna deden de Noren het nog eens dunnetjes over met de Nationale avond van het breien. De kijkers zagen een trui ontstaan, en wel het hele proces vanaf het scheren van het schaap, via het spinnen van wol tot de laatste breisteek.
Al in de jaren negentig keek een vast en enthousiast publiek ’s nachts naar de ARD, alwaar Die schönsten Bahnstrecken het beeld vulden. Dat waren treinreizen door het Duitse landschap. En in ons land kennen we natuurlijk nog sinds 1999 de livestream van Big Brother waar omroep Veronica toentertijd enorm mee scoorde, en waarvan de ontwikkelingen gesprek van de dag waren. Maar praktisch niemand kent meer de moeder van alle slow tv. Dat was dan ook een film. In 1963 maakte Andy Warhol Sleep, waarin gedurende vijf uur alleen maar een slapende man was te zien.
Het duurt eindeloos en er gebeurt vrijwel niets, maar ‘slow tv’ zorgt in Noorwegen en Zweden voor zeer hoge kijkcijfers. Zou het ook iets zijn voor Nederland? Ik waag het te betwijfelen. Er bestaat wel trage tv in ons land, maar die duurt zelden langer dan een uur. Denk aan Rail away van de EO, dat niet langer duurt dan een half uur of We zijn er bijna! In dit programma reizen Nederlandse toeristen op leeftijd in eigen caravan of camper in groepsverband door Europa. Ook dit programma duurt hooguit drie kwartier per aflevering. In de eerste Big Brother was er wel een livestream, maar werden de deelnemers opdrachten gegeven die ze moesten vervullen. De kijker zou zich eens kunnen gaan vervelen. Langer dan drie kwartier mag het bij ons toch echt niet duren.
Screenshot Slow TV van NKR (Noorwegen) Bergensbanen – Minutt for minutt
