Radio 1: waar de managers de dienst uitmaken
We worden overspoeld met media aanbod. Uren brengen we door met kijken, luisteren en lezen. We lijken niets te willen missen van wat in de media opduikt. De tijd dat het gesproken woord en afbeeldingen de enige communicatiemiddelen waren, ligt ver achter ons. De snelle beeldmedia zijn dominant geworden. Dat heeft allerlei onheilsprofeten doen opstaan, die voorspelden dat het gauw voorbij zou zijn met lezen en luisteren. Over de vermeende teloorgang van lezen is al voldoende gezegd, dus laten we het vandaag bij het luisteren houden. Hoe zit het met het luisteren naar de radio, en vooral informatieve radio? Doen we dat nog wel?
Volgens de dit jaar gepubliceerde cijfers van de ‘audiomonitor’ van het Nationaal Media Onderzoek (NMO) worden dagelijks elf miljoen personen bereikt via audio, dat zijn zeven op de tien Nederlanders. Het grootste aandeel in deze luistertijd is voor live radio met 66%. Muziekdiensten nemen een kwart van de luistertijd in, en naar de tegenwoordig modieuze podcast luistert nog slechts drie procent van de audioconsumenten. Kortom, naar radiostations luisteren dagelijks ruim drie-en-een-half miljoen mensen, althans bij die mensen staat de radio of een mobiel of laptop afgestemd op een bepaalde radiozender. Maar of we horen wat zich daarop afspeelt? De radio dient vaak als ‘behang’, maar in de auto wordt wat aandachtiger geluisterd, vooral ’s morgens en dat is plezierig voor de adverteerders. Radio wordt voorts vooral beluisterd als achtergrond tijdens het werk of voor de ontspanning.
De dichtst beluisterde zenders zijn Radio 2 van de NPO en Qmusic met rond de 12% marktaandeel, op enige afstand gevolgd door Radio 538 en Radio 1 met rond de acht procent. Marktaandeel bij radio wordt uitgedrukt in procenten van het totaal aantal mensen dat op een bepaald moment luistert. Het zijn dus vooral de muziekzenders waar vaak naar geluisterd wordt, vreemde eend in de bijt is hier eigenlijk de nieuwszender Radio 1. Mensen luisteren naar Radio 1 om ‘op de hoogte te blijven van wat er op de wereld gebeurt’, zo geeft het merendeel van de luisteraars aan.
Probeer het maar eens. Dezelfde nieuwsfeiten worden met grauwe regelmaat herhaald, omgeven door commentaren, en dat dagelijks op dezelfde manier in dezelfde programma’s. Dat heet horizontale programmering. Iedere omroep mag over hetzelfde nieuwsfeit een mening geven. Het is op den duur niet te doen. Meer op de hoogte kun je nauwelijks raken. Er wordt met belanghebbenden of deskundigen over de nieuwsfeiten doorgesproken. De interviews mogen echter niet te lang duren (“kort graag”) of worden ruw onderbroken: “Er is gescoord in Nijmegen!”, waarna wordt overgeschakeld naar de verslaggever bij de voetbalwedstrijd NEC-NAC. We schijnen bij te moeten blijven over het wel en wee van de teams van de Nijmegen Eendracht Combinatie en de NOAD Advendo Combinatie, of voluit Nooit Opgeven Altijd Doorzetten Aangenaam door vermaak en nuttig door ontspanning, en dat ook nog gecombineerd, uit Breda. Dat spreekt voor zich.
Rond de hele uren is het behoorlijk doorbijten voor de luisteraar. Afkondigingen, promo’s voor andere programma’s, propaganda voor de betreffende omroep en ook nog reclame, op vol volume en dichtgemetseld met achtergrondmuziek, of laat dat achtergrond ook maar weg.
De ochtend begint op Radio 1 met het doorspitten van het laatste nieuws van zes uur tot half tien in het NOS Radio 1 Journaal. Daarna begint Spraakmakers met inbellende luisteraars, die hun mening mogen en maar wat graag willen geven. Zoals velen zet ik het meteen af. In de middag worden de meeste programma’s gelardeerd met muziek en kwisjes om de luisteraars bij de les te houden. De populairste programma’s zijn niet verbazingwekkend die uitzendingen die uit de boot vallen van het gekende stramien van actueel nieuws met commentaar en zich wat meer richten op algemenere en juist specifiekere thema’s. Wat dat betreft staat de aloude formule van Met het oog op morgen fier bovenaan. Dit programma wordt aan het eind van de avond van elf uur tot middernacht uitgezonden. Het dateert al van 1976 met als begin- en slottune Gute Nacht Freunde van Reinhard Mey, tot voor kort ingesproken door de warme stem van Hans Hoogendoorn. Diens vervanging was aanleiding tot landelijke discussies. Dit programma trekt gemiddeld zo’n 300.000 luisteraars. Overigens, door de week beluistert ruim de helft van de toehoorders het programma in bed, dus we zouden het evengoed als een slaapmiddel kunnen beschouwen.
In de horizontale programmering springen voorts alleen programma’s in het weekend eruit zoals de zaterdagochtend met de Nieuwsshow van MAX, en de zondagochtend met Vroege Vogels van BNNVARA en Onvoltooid verleden tijd van de VPRO.
In het verleden kon vooral de VPRO nogal eens uitpakken met verrassende nieuwe programmaformats. Sinds de managers de dienst zijn gaan uitmaken lijkt elke vorm van creativiteit uit Hilversum verdwenen. Hoe moet dit ooit nog goedkomen?
-S.jpg)
.gif)
