David Grossman: een ware humanist
Op dinsdag 29 november ontving de Israëlische schrijver David Grossman uit handen van koning Willem Alexander de Erasmusprijs 2022. Het thema van deze oeuvreprijs is dit jaar ‘verbinders in een verdeelde wereld’.
Dat verbinden is wat Grossman tijdens zijn schrijverschap steeds heeft gedaan. Hij heeft zich met zijn visie op wederzijds begrip, open dialoog en op het zich verplaatsen in de Ander “een ware humanist” getoond. In zijn ogen worden die echter helaas belemmerd door stereotypering, clichés en generalisering, waardoor open dialoog en verbinding praktisch onmogelijk worden. Ook als vredesactivist verzette hij zich tegen oorlog en de voortschrijdende militarisering wereldwijd.
Met zijn visie treedt Grossman in de voetsporen van Erasmus, de grote inspirator voor humanisten en vredesactivisten, i.c. de ‘zachte krachten’ in een verdeelde en gepolariseerde wereld. Erasmus, als grondlegger van het humanistisch denken is voor ons, Huis van Erasmus de inspiratiebron bij het streven naar een vreedzame en duurzame wereld met het project Rondom Erasmus. Evenals Grossman nu, bood hij perspectieven op een nieuwe wereld, een wereld van rede en geest, van de taal als het universele dat de mensen verbindt, van de cultuur als een van dialoog in plaats van oorlog, van redelijkheid in plaats van honger naar macht en geld. Hij handelde uit één groot en consequent volgehouden beginsel: zich door niets en niemand, geen partij of macht laten manipuleren, als humanistische dwarsdenker.
Het “over alle grenzen en tegenstellingen heen gespannen rijk van onderlinge verstandhoudingen” van Erasmus komt sterke overeen met Grossmam’s “ongrijpbaar spinnenweb dat een wereldveranderende en wereldscheppende kracht heeft“, teneinde de wereld te bevrijden van inhumane oorlogsvoering. Als wereldburger was Erasmus een sterk pleiter voor de vorming van burgers die uitgaan van de vrije dialoog, het kritische denken, tolerantie, respect en verantwoordelijkheid voor omgeving en medemens. Hij schreef vele brieven en pamfletten tegen de oorlog, oorlog als uiting van beestachtigheid die mensen onwaardig is. Zo schrijft hij in Dulce Bellum Inexpertus (Zoet is de oorlog die hem niet voeren): “Wat ter wereld is aangenamer en beter dan vriendschap? Niets toch zeker. Waar dus vriendschap tussen twee mensen reeds zo zoet en heilzaam is, hoe groot moet dan wel het geluk zijn wanneer staten met staten, volkeren met volkeren door haar ketenen zijn verbonden!”
Ruim vijf eeuwen geleden veroordeelde Erasmus de oorlog als in strijd met het wezen van de mens, als een onnatuurlijkheid. Grossman pleit voor de open dialoog en wederzijds begrip en vindt dat we de moed niet moeten verliezen; hij zal zich in blijven spannen voor een vreedzame en duurzame wereld.
Anno 2022 zullen wij met onze aller inzet en verbeeldingskracht dan ook de voetsporen van Erasmus blijven volgen. Dat zal de uitdaging zijn voor allen die het humanistisch gedachtegoed zijn toegedaan.
-S.jpg)
.gif)
