Vrije woordkunstenaars
Een dag kan vol toevallige gebeurtenissen zitten die de opmaat van een gedenkwaardige middag vormen. Dat gebeurde toen ik op weg was naar de Jana Beranovàprijs 2022 uitreiking in het theatergedeelte van Boekhandel Donner. De prijs die is ingesteld door de Stichting Woordnacht en Boekhandel Donner, ging naar de veelzijdige Belgische auteur Annelies Verbeke. In feite was de middag ook een eerbetoon aan de net 90 jaar geworden Jana Beranová en verder aan alle auteurs die de artistieke vrijheid en integriteit voorop stellen.
Het was alsof de programmeurs de hand hadden in de samenstelling van de passagiers in de bus die mij vanuit Tuindorp Vreewijk naar de metro bracht. Naast het gangpad zaten drie meisjes: een van naar schatting van een jaar of 14 en twee van ongeveer 7 of 8. De oudste had twee vlaggenstreepjes op haar wangen. De vlaggenstreepjes op de ene wang verbeelden onmiskenbaar de Oekraïense vlag. Die op haar andere wang waren rood-blauw.
Die vlaggenstreepjes wekte mijn nieuwgierigheid, dus knoopte ik een kort gesprek met het oudste meisje aan. Ze kon gelukkig in het Engels antwoorden. Ja, ze waren gevlucht en ja, ze waren blij dat ze nu veilig in Rotterdam waren. De rood-blauwe vlaggenstreepjes bleken te staan voor het Oekraïense gedeelte dat van 1849 tot 1918 als landsvlag voor Galicië en Lodomerië werd gevoerd. Ik vroeg verder of ze hier al op school gingen en, zo ja, of de onderwijzers aardig waren. Ja dus!
En zo kwam de oorlog en het grote goed van vrijheid wel heel dichtbij!
Die ervaring kleurde de mijn beleving van hetgeen er tijdens de Jana Beranováprijs 2022 uitreiking in Donner gebeurde. Allereerst het besef dat alle aanwezigen daar het vrije woord konden vieren en blij waren dat ze goede bekenden uit de literaire wereld weer konden ontmoeten. En hoe bijzonder was het persoonlijk kennis te maken met Annelies Verbeke en haar onlangs verschenen boek Treinen en Kamers met opdracht aan te schaffen.
Haar toespraak bij de aanvaarding van de prijs vond ze kennelijk zelf voor hergebruik geschikt. De aanwezigen in het Donner theater kregen de primeur van de poëtische speech die Verbeke op 10 mei zal uitspreken. Dat gebeurt bij de aanvaarding van een van de Ultima Letteren cultuurprijzen die de Vlaamse Gemeenschap dan aan haar zal uitreiken
Ik heb de laureaat beloofd om hierbij maar een paar zinnen te citeren, zoals deze:
“De auteur is oprecht dankbaar voor de kansen en de erkenning en oprecht wanhopig over het onbegrip en de haat.
De auteur wordt aangevallen door het verleden, is bang van het heden en de toekomst.” [ ..]
De auteur weet zich ontroerd door de gedichten van de oudste ons bekende auteur, een vrouw; ze vallen elkaar in de armen boven meer dan vier millennia.”
En daarmee legde ze de literaire brug naar de 90-jarige naamgeefster van de prijs: Jana Beranová. Zij voorzag niet dat haar verjaardag nog zo uitbundig in een groot gezelschap gevierd zou worden. Het grootste cadeau dat ze kreeg is misschien wel de gebundelde ode aan haar van vierendertig Rotterdamse dichters, getiteld “Al Wordt Je Honderd Jaar”. Ze kan naast de herinneringen aan een mooie editie van de Jana Beranováprijs uitreiking genieten van de bloemen en boeken die ze een dag na haar werkelijke verjaardag kreeg.
Zonder te weten sloeg Jana als oud-Tsjechisch politiek vluchteling, een brug naar mijn ontmoeting met de drie Oekraïense meisjes in de bus die me op weg reed naar een gedenkwaardige bijeenkomst. Hoe mooi is dat!
-S.jpg)
.gif)
