In Europa – Over kansen en valkuilen

27 januari 2020 door Rein Heijne
In Europa – Over kansen en valkuilen

Telkens weer blijkt het een lastige opgave om aan objectieve geschiedschrijving te doen, zo ook voor de documentairemakers van de VPRO met de productie van “In Europa”. Wel aardig verzonnen natuurlijk die ondertitel “De geschiedenis op heterdaad betrapt”. Geschiedenis neergezet als verdachte. Maar hoe ga je met zo’n betrapte verdachte om? Wat te doen met de voorgeschiedenis en de context waarin historische gebeurtenissen plaats hebben gevonden?

Maar valt geschiedenis eigenlijk wel te betrappen? Presentator Geert Mak zelf zegt bij de intro van de TV- uitzending dat niets moeilijker is dan geschiedenis herkennen als je er middenin zit. Stefan Zweig schrijft in De wereld van gisteren dat het een onomstotelijke wet van de geschiedenis is “dat zij juist tijdgenoten verbiedt de grote bewegingen die hun tijd bepalen al in hun vroegste stadium te herkennen.”

Geschiedschrijving dient te gebeuren aan de hand van zorgvuldig onderzoek van de causaliteit van historische gebeurtenissen. Welke getuigen moeten nu worden opgeroepen?  Hoe kan het verhoor goed, zorgvuldig en eerlijk verlopen?  Zal er goed naar de getuigen geluisterd worden? Wel staat het vast dat naar mensen die ooit waarschuwden tegen het opkomend fascisme en nazisme in de vorige eeuw nauwelijks werd geluisterd. Welke lessen willen wij nu uit de verhoren trekken? Hoe kunnen we recidive voorkomen? Wat valt er van de geschiedenis te leren, al was het maar iets? Hoewel, de praktijk heeft ons geleerd dat de mensheid nogal hardleers is (geweest).

Want geschiedenis kan beschouwd worden als een keten van oorzaken en gevolgen, waardoor we met een complexe materie te maken hebben. Zo komen bijvoorbeeld revoluties, oorlogen en terrorisme toch niet zomaar uit de lucht vallen. De politicoloog Gilbert Achcar heeft uitgebreid studie gedaan naar het ontstaan en de ontwikkeling van het islamitisch fundamentalisme en terrorisme. Daaruit blijkt dat het Al-Qaeda netwerk en zijn leider en financier Osama bin Laden voormalige VS bondgenoten zijn geweest. Die samenwerking culmineerde uiteindelijk in het ontstaan van een terroristische macht die tot op de dag van vandaag een voortdurende dreiging vormt.

Helaas wordt het verkrijgen van een juist inzicht en objectieve analyse van historische gebeurtenissen vaak belemmerd door mythevorming, vooroordelen en vooringenomenheid! Die vertroebelen nogal eens het verkrijgen van een juist, objectief beeld van historische gebeurtenissen. Het is dan ook een belangrijke opdracht voor historici en documentairemakers om te zorgen voor een objectieve beeldvorming. Om te voorkomen dat de geschiedenis als “verdachte” opnieuw een recidivist blijkt te zijn. Dat de mensheid toch steeds weer in dezelfde valkuilen trapt. “Nooit meer Auschwitz”!

 

 

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.