Hoe bevrijdend is modest fashion?
In het Stedelijk Museum Schiedam is tot 9 februari een grote tentoonstelling te zien rond het fenomeen modest fashion. Dat is een modetrend – of liever gezegd een bundel modelijnen – die wordt gekenmerkt door bedekkende kleding, van de enkel tot aan de nek.
Westerse fashionistas laten dit verschijnsel vooralsnog links liggen maar er gaat inmiddels een half biljoen dollar per jaar in om. Moslima´s nemen daarvan ongeveer de helft voor hun rekening. De liefhebbers van modest fashion beschikken over hun eigen kanalen en influencers om op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen. Je hebt in dit tijdsgewricht geen gerenommeerde modetijdschriften meer nodig om een trend te setten. Integendeel, zulke bladen moeten zelf oppassen dat ze de boot niet missen en aan relevantie verliezen.
Niemand minder dan minister Ingrid van Engelshoven opende de Schiedamse tentoonstelling. Haar speech was een echo van wat museumdirecteur Deirdre Carasso en duizendkunstenares / gastconservator Raja el Mohandis al eerder hadden gezegd: modest fashion is een alternatief voor de heersende westerse mode, die er alleen maar op uit is om de vrouwelijke lichaamsvormen te benadrukken, zo niet te tonen. Wie aan deze dictatuur wenst te ontsnappen richt zich tot het lichaam geheel bedekkende kleding die alles te raden overlaat. Je bent dan niet het slachtoffer van de geile blikken uit je omgeving. Je bent vrij.
minder bloot maar...
Minister van Engelshoven sprak haar bewondering uit voor een mode, die weigerde zich te conformeren aan het westers schoonheidsideaal en vraagtekens plaatste bij de daarmee samenhangende industrie. Ze verzette zich tegen een dictaat van conventies en gunde alle vrouwen de vrijheid om minder bloot te laten zien dan de conventie toestaat. De bewindsvrouwe prees dan ook de gehoofddoekte Mara, die zich nergens wat van aantrekt en gewoon mee doet aan Holland Next Top Model.
Raja El Mohandis en haar medeorganisator Alexandra van Dongen (Boymans van Beuningen) hebben een spannende tentoonstelling in elkaar gezet met veel kunst en fotografie rond de modieuze creaties, die op hun beurt weer zijn uitgezocht door de modeontwerper Said Mahrouf.
geen Staphorst op zondag
Wie denkt Staphorst op zondag te bezoeken, slaat de plank mis. Mahrouf heeft bij een groot aantal ontwerpers schitterende gewaden geselecteerd die bij elkaar een duidelijk statement afgeven: deze trend is niet voor de poes en laat zich niet negeren. Museumdirecteur Deirdre Carasso constateert dat in haar zalen een ontmoeting van culturen plaats vindt. Het is inderdaad een explosie van kracht, kleur en creativiteit. En de tentoongestelde couture wekt niet altijd associaties met wat je van modest fashion verwacht: ingetogenheid. Het Engelse woord modest betekent immers bescheiden. Dat botst met de boodschap van bevrijding.
Cat Woman en Victoria´s Secret
Wie de promotoren van modest fashion zoekt, stuit op een merkwaardige coalitie van conservatieve christenen, rechtzinnige moslims en een deel van de feministen. Zij stellen alle drie dat de westerse cultuur vrouwen als seksobjecten misbruikt. Daarom is kleding die de vrouwelijke lichaamsvormen accentueert en/of onbedekt laat, onderdrukkend. Dat geldt voor Cat Woman net zozeer als voor Doutzen Kroes die Victoria´s Secret showt. Zulke mode getuigt van grote respectloosheid. Hoe anders is het met de modest fashion, die vrouwen in staat stelt hun lichaamsvormen te verhullen en daardoor in hun waarde laat. Het is deze ingetogenheid die respect oplevert en de ware vrijheid.
val niet op
Toch zit achter deze redenering een verborgen boodschap: ga niet op de eerste rij staan. Val niet teveel op. Wees ingetogen. Wees modest. Blijf uit de schijnwerpers. Het is niet voor niets dat juist geestelijke leiders van religies die de vrouw het liefst bij het aanrecht zien, zulke fans zijn van modest fashion en zo te keer gaan tegen de in hun ogen heersende mode, die maar leidt tot zonde en vrijgevochtenheid.
Daar blijft het niet bij: deze manier legt de verantwoordelijkheid van hoe anderen op hen reageren, zonder meer bij de vrouw. Het gedrag van mannen wordt als een onveranderlijk gegeven beschouwd. Daar moet een vrouw zich met een paar lagen textiel tegen beschermen. Wie zich onbescheiden kleedt, roept allerlei maatschappelijk ongewenste effecten op. Je komt dan gevaarlijk dicht in de buurt van meiden in korte rokken die erom vragen.
bikinimodellen
Bovendien is het de vraag of het wáár is dat de westerse maatschappij de vrouw dwingt als seksobject door het leven te gaan. Ik ben zelf vijfendertig jaar lang in volle forenzentreinen naar mijn werk gegaan. De meeste vrouwen bij mij in de coupé droegen kleren die nu tot modest fashion worden gerekend. Op de zaak trof ik ze ook aan. Er waren daar zelfs ongeschreven regels zoals dat de vrouwelijke collega´s niet in zweeftrui dienden te verschijnen ook al vielen de mussen dood van het dak. Er is altijd voldoende bedekkende mode geweest voor vrouwen die daar behoefte aan hebben en dat zijn de meeste. Ze hebben er ook nooit last mee gekregen als ze zulke mode droegen. Het is wel zo dat sexy geklede vrouwen in de commercie bij het presenteren van producten een centrale rol spelen en dat er een behoorlijke markt is voor bloot.
typex tegen bloot
In de galerie van Margi Geerlinks vlakbij het Stedelijk Museum Schiedam vindt een parallelle tentoonstelling plaats met werk van onder andere Hamid El Kabouhi, die opgroeide in Marokko. In de bromfietsen- en motorengarage bij zijn vader hingen grote kleurenfoto´s van bikinimodellen. Alle onbedekte lichaamsdelen zijn door de strenggelovige broer van El Kahoubi met typex weggelakt toen hij het familiebedrijf overnam. Werk van El Kahoubi, dat nu bij Margit Geerlinks hangt, is daardoor geïnspireerd.
trend onthult obsessie
De actie van El Kahoubi´s broer is het uitvloeisel van een zeer negatief verschijnsel: de seksuele obsessie van orthodoxe predikers. Zij beschouwen seks als een gevaarlijke potentieel destructieve kracht, tenzij hij beheersbaar wordt gemaakt. Dat gebeurt door het onder controle houden van vrouwenlichamen met strenge normen op het gebied van kuisheid en maagdelijkheid. Mannen blijven over het algemeen buiten schot. Zij hoeven zich alleen maar preken te laten welgevallen. Ze hebben vrijwel nooit last van normhandhaving door de maatschappij. Dominees, imams en in hun kielzog sommige feministen klagen de zogenaamde seksualisering van de samenleving aan omdat zij in onbedekte lichaamsdelen de woeste, ontembare kracht van de seks zien. Die willen ze in een keurslijf leggen. Moeilijk valt in te zien hoe dat de onderdrukking van vrouwen tegengaat. Het is triest dat de ongefundeerde angst voor seksuele energie zoveel bederft als het gaat om de vrijheid en de integriteit van het individu. Niemand zou het advies moeten krijgen om zich te verbergen en klein te maken om haar lichamelijke integriteit gewaarborgd te zien. Wat dat betreft onthult de trend naar modest fashion een wezenlijk probleem.
repressie in mode
Gaat het dan alleen om preutsheid? Is van zulke onderdrukking dan geen sprake? Uiteraard niet. Bijna overal ter wereld zien vrouwen zich door allerlei wetten, conventies, ingesleten gewoontes, patriarchale structuren en vooroordelen in hun bewegingsvrijheid geremd. Denk bijvoorbeeld aan bet beruchte glazen plafond bij het Nederlandse bedrijfsleven of aan culturen die vrouwen nauwelijks in staat stellen zonder begeleiding het huis uit te gaan. Je kunt die onderdrukking door kledingvoorschriften accentueren. Westerlingen denken dan allereerst aan chador, boerka en hoofddoek maar de bunny pakjes in de vroegere Playboy clubs speelden een vergelijkbare rol. De norm van kuisheid is net zo onderdrukkend als de norm van beschikbaarheid altijd en overal. Die repressie kun je in mode op diametraal van elkaar verschillende manieren tot uitdrukking brengen.
bevrijding door mode
Op dezelfde manier kan mode bevrijdend zijn of liever gezegd een effect van empowerment hebben, van capacitación, twee in het Nederlands onvertaalbare woorden, die zien op de versterking van kennen, kunnen en handelen. Mode kan zelfstandigheid en daadkracht uitstralen, laten zien dat er geen bescheiden popje staat maar een persoonlijkheid met een eigen wil, een eigen intelligentie en een eigen ambitie, iemand die zich niet zomaar opzij laat schuiven of tot zwijgen brengen.
De tentoonstelling in het Stedelijk Museum Schiedam leert dat dan de mate van bedekking dan niet zo verschrikkelijk veel uitmaakt. De kleuren en de wijze waarop het textiel valt zijn de allesbepalende factoren. Datzelfde geldt voor de hoofdbedekking die kleinerend kan zijn of juist de kracht van de persoonlijkheid accentueert. Dat heeft – opnieuw – met vorm en kleur te maken.
Het gaat om kracht, niet om ingetogenheid.
Hoe Modest is dat?
Hier meer over de tentoonstelling Modest Fashion in het Stedelijk Museum Schiedam, Hoogstraat 112, 3111HL Schiedam. Keuzevrijheid is het motto van de speciale webpagina´s van het Stedelijk Museum Schiedam rond Modest Fashion.
Werk van Hamid El Kanbouhi, Margi Geerlinks, Shadi Ghadirian, Danielle Kwaaitaal, Katinka Lampe en Annemarie Vink is te zien tot 9 november in Galerie 158 van Margi Geerlinks, do. vrij. Za. 13-17 uur. Hoogstraat 158 te Schiedam
-S.jpg)
.gif)
