Jacob Israël de Haan - Een vergeten politieke moord
Op 6 Mei wordt in Rotterdam, als jaarlijks op die dag gebruikelijk, de dood van Pim Fortuyn herdacht. Het is inmiddels 16 jaar geleden dat Pim Fortuyn op het Mediapark in Hilversum werd omgebracht door de radicale milieuactivist Volkert van der G.
Het was eerste politieke moord op een Bekende Nederlander sinds tijden.
Als snel gevolgd door nog een politieke moord, die op de filmregisseur en eveneens Bekende Nederlander Theo van Gogh op 2 November 2004 in de Amsterdams Linnaeusstraat door de moslimfanaat Mohammed Bouyerie. Daarvoor was al decennia geen politieke moord in Nederland geweest, zo wordt daar dan steevast bij vermeld. Maar is dat wel juist?
Als laatste politieke moorden voorafgaande aan die op Fortuyn en Van Gogh worden dan genoemd de lynchpartij op de gebroeders de Wit in Den Haag door een woeste menigte op 20 Augustus 1672 en de gerechtelijke moord op 13 Mei 1619 op Johan van Oldebarnevelt. Men kan inderdaad de gebroeders Johan en Cornelis De Witt en Johan van Oldenbarnevelt gerust de BN-ers van hun tijd noemen. Maar... dat er tussen hun moord en die van de BN- ers Fortuyn en Van Gogh er geen moord op een BN-er zou hebben plaats gevonden, dat is niet zo.
Er heeft er in die zgn. ‘moordloze’ tussenperiode wel degelijk een politieke moord plaats gevonden op een Bekende Nederlander. Een moord die zeker zoveel stof deed opwaaien in zijn tijd, als de moorden op Fortuyn en van Gogh in de onze.
Waarschijnlijk heeft het steevast ongenoemd blijven van deze politieke moord er mee te maken dat dat plaats van het misdrijf niet in Nederland was, maar in Palestina. Maar de wandaad was wel degelijk een moord op grond van politieke motieven op een toenmalig Bekende Nederlander.
Ik heb het hier over de moord op Jacob Israël Den Haan in Jeruzalem op 30 juni 1924.
De schrijver Jacob Israel den Haan, broer van de eveneens bekende schrijfster Carry van Bruggen, was zeer zeker een Bekende Nederlander in zijn tijd. Zijn boek met schetsen over de Amsterdamse wijk ‘de Pijp’ in 1904 - De Pijpelijntjes - had hem zelfs berucht gemaakt.
Omdat daar een homoseksuele verhouding in voor komt. Vèr voor Gerard Reve dus. In 1908 deed De Haan er nog een schepje bovenop. In Pathologieën. De ondergang van Johan van Vere de With wordt een homoseksuele verhouding met sadomasochistische inslag beschreven.
De Haan was in zijn tijd een erkend dichter. Ook nu nog. Zo stelde niemand minder dan Gerrit Komrij een Bloemlezing uit De Haans gedichten samen: Ik ben een jongen te Zaandam geweest
Komrij’s interesse in De Haan had zeker te maken met hun beider grote belangstelling voor persoon en werk van Oscar Wilde. De Haan bezoekt zelfs de gevangenis van Reading Goal, waar zijn literair idool Oscar Wilde zijn straf had moeten uitzitten wegens het verrichten van homoseksuele handelingen - toentertijd strafbaar in de UK.
Bekend is ook De Haans boek over zijn tocht langs Russische gevangenissen in 1918. Want De Haan was in zijn tijd behalve dichter ook een vooraanstaand strafrechtjurist en criminoloog. Wat dat betreft past hij moeiteloos in de reeks literatoren –criminologen die op de Nederlandse criminologiebeoefening zo’n stempel gedrukt heeft.
Een reeks, die begint met De Haans vriend de medicus Sam Aletrino, de eerste criminoloog in Nederland, en grote literaire namen kent als Willem Nagel (schrijversnaam: J.B.Charles) en Ronni Dessaur (schrijversnaam: Andreas Burnier) .
De Haan maakte zich in toenmalig Palestina, waar hij correspondent was voor het Algemeen Handelsblad, in zionistische kring niet geliefd door op te komen voor een gelijkwaardige behandeling van de Arabische bevolking. Hij woonde ook ostentatief in de Arabische wijk van Jeruzalem.
Door de zionistische organisatie Hagana werd hij daarom geliquideerd op 30 Juni 1924. Op bevel van Itzak Ben Zwi, de latere (tweede) president van Israël (1952-1963).
In 1992 wijdde Emile Fallaux een documentaire aan de zaak De Haan ‘Het einde dat men niet keren kan’, waarin Fallaux de man, die de drie dodelijke pistoolschoten op De Haan loste, wist te interviewen. Zijn naam: Avraham Tehomi, toen inmiddels een bedaagd zakenman in Hongkong.
Liquidatie
De hoogste vorm van liquidatie
is de liquidatie van een dichter (!)
Het overkwam Jacob Israël De Haan
vanwege zijn broederlijke omgang
met de Arabieren
door de Zionisten van toen
die dat met lede ogen zagen
in het Beloofde Land
Drie kogels in zijn borst
als in de rug geschoten, zo laf
in de Jaffastraat in Jeruzalem- in 1924 !
De dichter, die daar ver voor hem werd geliquideerd
was Jezus, ‘de Joodse Boeddhist’
de Rabbi van de Bergrede
Zalig de Zachtmoedigen…
misschien wel ons aller
allermooiste gedicht
Avraham Tehomi, foto Wikipedia
-S.jpg)
.gif)
