De prijs van het samenwonen
(door Joke van der Zwaard)
Twee jaar geleden kregen alle bewoners van mijn portiek een brief van de woningcorporatie met de mededeling dat was vastgesteld dat wij in ‘onzelfstandige woningen’ wonen en dat wij dus binnenkort één huisnummer zouden krijgen. De overheid eiste namelijk de handhaving van een streng onderscheid tussen ‘zelfstandige’ en ‘onzelfstandige’ woningen. Een zelfstandige woning heeft achter de voordeur een eigen keuken, wc en badkamer; en dat hadden wij niet.
*
Ik stond gelijk op m’n achterste benen. Bij de inrichting van deze stadsvernieuwing-groepswoning was een eigen huurcontract en huisnummer een belangrijke afspraak geweest. Als een van ons (toentertijd allemaal dertigers) onverhoopt een uitkering zou moeten aanvragen, wilden we niet als ‘voordeurdelers’ financieel van elkaar afhankelijk worden. Daar komt anno nu bij dat bewoners van een onzelfstandige woning geen recht op huurtoeslag hebben. Dat zou heel goed de achtergrond van deze bureaucratische oekaze kunnen zijn.
**
Bestaande huurcontracten kunnen niet zo maar gewijzigd worden, maar dan zou het probleem terugkomen bij de volgende bewonerswisseling, dus we gingen onderhandelen. Het compromis na een half jaar zienswijzen uitwisselen was dat op twee verdiepingen deuren werden verplaatst (+ leidingen etc.), zodat we nu twee zelfstandige en twee onzelfstandige woningen hebben. Ik woon op een verdieping met twee onzelfstandige woningen, waarbij voor het bureaucratische gemak de gemeenschappelijke verdieping is bijgeteld. Ik deel een (nieuw) huisnummer en ik heb een uitkering: AOW. Dat is spannend. Een alleenwonende AOW-er, die in de leeftijdsperiode van 15 tot 65 jaar altijd in Nederland heeft gewoond, ontvangt momenteel 1000 tot 1200 euro. Een AOW-er die een huishouden deelt met één andere persoon (type relatie maakt niet uit) krijgt 400 euro minder. Een huishouden delen kan ook zijn: als Amsterdammer weekendverkering hebben met iemand in Leeuwarden. Het voorbeeld komt uit de officiële brochure van de Sociale Verzekeringsbank. In deze brochure staat ook dat meerpersoonshuishoudens, ‘zoals kloosters en woongroepen’, beschouwd worden als een verzameling zelfstandig wonende personen. Op initiatief van een vorige (PvdA) staatssecretaris Jetta Klijnsma is die regel een paar jaar geleden geschrapt, maar vanwege protesten van mantelzorgorganisaties is deze wetswijziging (nog) niet doorgevoerd. Desondanks kreeg ik na mijn huisnummerwijziging opnieuw en wel twee keer een formulier van de Sociale Verzekeringsbank toegestuurd waarop ik precies moest invullen hoe onze financiën geregeld zijn, hoe vaak we samen eten en of en met wie ik soms op vakantie ga.
***
Ik word elke keer boos, opstandig en zenuwachtig van deze surveillance. Als ik in mijn eentje een villa in Veldhoven zou bewonen, zou die uitkering, zonder vragen over mijn financiële en sociale leven, op mijn bankrekening worden gestort. Maar ‘t kan erger. En dan denk ik aan jongeren van 18 jaar die hun huis uit moeten, omdat hun studiefinanciering, uitkering of salaris bij de uitkering van hun ouder(s) wordt geteld. De dak- en thuisloosheid van jongeren in Rotterdam heeft vaak zo’n achtergrond. Of ik denk aan mensen die hun hulpbehoevende (schoon)moeder of vader in huis willen halen, daar investeringen voor moeten doen, maar het risico niet durven nemen. En al die twintigers en dertigers die vanwege de lange wachtlijsten in de sociale woningbouw en de onbetaalbare huren in de vrije sector met twee of drie room-mates een veel te dure woning huren en wat er gebeurt als ze zonder werk of opdrachten komen te zitten. En tenslotte denk ik aan de ruim drie miljoen alleenwonenden in Nederland, die – willen zij niet in de problemen komen – allemaal een keuken, wc en badkamer (+ daarbij horende outillage) achter de voordeur moeten hebben. Al die privéruimte en de productie en het vervoer van de spullen, dat kost ook niet niks: geld, woonruimte, milieuschade bijvoorbeeld. Dat is de prijs van het alleen wonen, maar die betalen we met ons allen.
-S.jpg)
.gif)
