Bersiap, rampokkers en geschiedschrijving
De vader van een vriend vertelde me een verhaal uit Nederlands Indië. Als jongen zat hij met zijn moeder en zussen in het Jappenkamp. Van de ene op de andere dag bleken ze te zijn ‘bevrijd’.
Van vooroorlogs personeel, dat hen regelmatig via een hek stiekem van voedsel had voorzien, begrepen ze dat Japan had gecapituleerd. Zelf merkte ze dat pas toen de commandant op het appel, waar ze met gebogen hoofd moesten staan wachten, hen via een tolk vertelde dat de oorlog afgelopen was. De hekken gingen niet open, omdat overal net bevrijde Nederlanders werden vermoord. Meestal vrouwen en kinderen, omdat de mannen vaak in werkkampen buiten Indië zaten. De Jappen hadden van de geallieerden de verplichting gekregen alle gevangenen, mannen, vrouwen en kinderen vanaf dat moment te beschermen.
Omdat ze benieuwd waren wat in andere kampen aan de gang was en omdat ze nog Indische verwanten hadden die niet geïnterneerd waren, stuurde de moeder haar zoon met de trein naar een nabijgelegen stad. Hij ging dus als negenjarige die reis in zijn eentje maken. Halverwege de rit stopte de trein abrupt. Na enige tijd keken enkele met bamboesperen bewapende ‘inlanders’ (zo noemde hij ze) rond in de coupé en vertrokken weer. Anderen hadden dat geluk niet. ‘Ze lieten me zitten, omdat ik een Indisch uiterlijk heb,’ legde hij me uit. ‘De rampokkers slachten iedereen met een Westers uiterlijk, voornamelijk kinderen en vrouwen, zonder pardon af en lieten de trein daarna weer vertrekken.’
Een vriend – elf jaar ouder dan ik en ook afkomstig uit ‘ons’ Indië – vertelde me over zijn wonderbaarlijke redding. Ook hij verkeerde in de situatie dat het kamp was ‘bevrijd’ maar dat men niet naar buiten kon. Een paar straten buiten het kamp woonde een Indische familie, die hen net als bij de vader van mijn vriend, regelmatig van extra voedsel had voorzien. Tegen de avond sloop hij uit het kamp om nog wat te halen. Omdat hij blond was, viel hij een keer op en vanaf dat moment werd hij extra in de gaten gehouden. Op een avond was zijn sluipweg naar het kamp versperd en holde hij terug, maar ook daar stonden gewapende mannen. Net toen ze wilden toeslaan – hij was negen jaar oud – hoorde hij een motor toeteren. Een Japanner, die hem wenkte achterop te gaan zitten en zo zijn leven redde.
In de periode tussen de Japanse capitulatie en de komst van geallieerde militairen – de eerste waren Britse Gurka’s – zijn naar schatting meer dan 30.000 Indiërs van Nederlandse afkomst vermoord. Het aantal slachtoffers is moeilijk te bepalen, omdat niet altijd duidelijk was of gezinnen voor of na de Japanse overgave verdwenen waren. Daarnaast zijn ook veel Indonesiërs in die periode omgekomen. Of omdat ze van een andere groep waren – Chinezen bijvoorbeeld – of omdat ze het ‘verkeerde’ geloof hadden.
Het merkwaardige is dat de Nederlandse regering er alles aan gelegen was deze bloedige periode te verdonkeremanen. Zelfs vijftig jaar na dato kwam de meeste informatie niet naar buiten. Informatie die was vergaard en verzameld door de uit Nederland gestuurde militairen en daarom waarschijnlijk militair geheim was. De relatie met Indonesië, waar toen nog veel Indische Nederlanders leefden, moest klaarblijkelijk koste wat kost goed blijven!
Er is niet veel veranderd.
COLLECTIE TROPENMUSEUM: 'Javaanse Revolutionairen strijden voor onafhankelijkheid. Ze zijn voor het merendeel bewapend met bamboesperen; de enkele geweren zijn afkomstig van Japanners'
Noot redactie:
Betekenis Bersiap: (Indonesisch) Lett. wees paraat, geef acht. Met de bersiap wordt de periode van terreur aangeduid die volgt op het uitroepen van de Indonesische republiek op 17 augustus 1945. Door het geweld van militante extreem nationalistische Indonesische jongeren kwam iedereen die werd geassocieerd met het koloniale regime van Nederland in gevaar, zowel Nederlanders en Indische Nederlanders als Indonesische sympathisanten . Duizenden kwamen om het leven en vele andere duizenden moesten deze periode doorbrengen in Indonesische kampen , of in de bestaande kampen blijven waar zij in de oorlog hadden geleefd, nu echter beschermd tegen de terreur door Japanse soldaten. De bersiap duurde tot begin 1946 en is in het leven van veel Indische Nederlanders een traumatische ervaring geweest, nog eens versterkt door de bureaucratische en kille ontvangst toen zij eenmaal in Nederland aankwamen.
Betekenis rampokken [roven]. Evenals rampokker en rampokpartij van het Javaanse rampog = met zijn velen tegelijk met lansen op iets aanvallen. In Midden-Java worden nog steeds bij feestelijke gelegenheden dergelijke rampokpartijen op de tijger gehouden. Minder onschuldig zijn ze echter in de zin van: rooftocht van een georganiseerde bende, waarbij ook flink van vuurwapens gebruik gemaakt wordt.
Bron: ensie.nl/martin meulenberg
-S.jpg)
.gif)
