Of je leven ervan afhangt

Vorig jaar kwam ik bij de première van het stuk `Heimwee’ van het Ro Theater, voormalig Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas tegen. Ik kende hem niet, maar dacht dat hij iemand was die ik wel kende. We lachten om het misverstand en raakten aan de praat. Ik was er om een recensie te schrijven en Weisglas vertelde dat hij tijdelijk mijn collega was.

Hij was door NRC Handelsblad uitgenodigd om voor die krant als gast het stuk te recenseren. Weisglas, als oud diplomaat, oud politicus en bestuurder, een man met vele kwaliteiten, stelde zich bescheiden op. Hij zwaaide schrijver dezes nog niet geheel verdiende lof toe: ,,Jij bent een echte recensent, ik maar een amateur.” Intussen stond hij wel in de NRC.
Dat hij het moest doen met vierhonderd woorden vond hij een handicap. Hoe hij het er vanaf bracht kunt u hier zien.

Voor recensies bestaat geen vaste vorm maar door de bondigheid van vierhonderd woorden, doet een dergelijke recensie in het beste geval denken aan het proza van de late Jan Hein Donner. Die schreef, noodgedwongen, beknopt, precies en ernstig. Of zijn leven er van afhing. Zo ook voelt de gastrecensie van actrice Elisabeth Andersen over het toneelstuk `Honingjagers’, die op 14 januari in NRC stond. Ook zij heeft vierhonderd woorden.
Ze schreef een recensie zoals je ze maar weinig tegenkomt: helder, urgent en met veel kennis van toneelzaken. Bovendien, het maakt niet uit of je liefhebber of beroeps bent, is het een recensie die prikkelt.

Andersen is ‘professional’ en niet zo maar één. Ze debuteerde in 1943 op het toneel, stond duizenden malen op de planken en heeft als enige Nederlandse twee maal de Columbina en drie maal de Theo d'Or, de belangrijkste Nederlandse Toneelprijzen voor actrices, mogen ontvangen.
,,Venijn spelen is moeilijk,’’ zegt Andersen, die op 1 januari, 93 jaar werd. Ze heeft kritiek op de regie: het is jammer dat de acteurs Ouwehand en Sluysmans zoveel kabaal maken. ,,Houd het spel liever klein en beheerst; ingetogen spel wint het altijd.’’
,,Mooi,’’ vindt Andersen de invulling van de rol van de vader die gespeeld wordt door acteur Dries Smits. Die kan ,,Zoals een goed acteur hoort te doen, naar binnen kijken.’’

Ze citeert regisseur Cees Laseur (1899-1960) waar ze veel mee gewerkt heeft: ,,Geen erwten zoeken of wolken tellen.’’ Geen trucjes dus, maar echt de blik naar binnen wenden.
Elisabeth Andersen sluit mild af: ,,er zitten prachtige passages in.’’